ΚΑΝΕ ΣΑΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΑ ΔΟΥΛΕΨΕΙΣ ΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΣΟΥ

μανες

μανες

Σάββατο 24 Δεκεμβρίου 2016

οι καλικάντζαροι


Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις οι καλικάντζαροι είναι διάφορα δαιμονικά όντα. Τα όντα αυτά παρουσιάζονται στη γη την Παραμονή των Χριστουγέννων και βασανίζουν τους ανθρώπους όλο το Δωδεκαήμερο μέχρι τα Θεοφάνεια, που αγιάζονται τα νερά. Θεωρούνται δύσμορφοι και λιπόσαρκοι, καθένας με κόκκινα μάτια, αχτένιστα μαλλιά, δόντια άγριου θηρίου, τραγοπόδαρα ή με τέσσερα πόδια σαν πίθηκοι. Οι γιαγιάδες μας παλιά έλεγαν πως είναι αερικά, ξωτικά.
.
Σύμφωνα με σύγχρονη δοξασία, πρόκειται για «δαιμόνια» που εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (από 25-12 μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου).
Επειδή από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα ο Χριστός είναι ακόμη αβάφτιστος, είναι και «τα νερά αβάφτιστα». Έτσι βρίσκουν ευκαιρία οι καλικάντζαροι ν’ αλωνίσουν τον κόσμο.
.
Κάποιοι πιστεύουν πως οι καλικάντζαροι είναι μαυριδεροί, ασχημομούρηδες, ψηλοί και ξερακιανοί.
Άλλοι λένε ότι φοράνε σιδεροπάπουτσα.
Για άλλους, έχουν κόκκινα μάτια, πόδια τράγου και τριχωτό σώμα.
Καθένας τους έχει κι από ένα κουσούρι. Άλλος κουτσός, άλλος στραβός ή μονόφθαλμος, άλλος μονοπόδαρος ή στραβοπόδαρος, άλλοι στραβοχέρηδες, στραβοπρόσωποι, με καμπούρα ή ουρά.
.
Είναι διχόγνωμα όντα και φιλόνικοι και έτσι δεν μπορούν να κάνουν μέχρι το τέλος μία δουλειά και όλα τα αφήνουν στη μέση.
Γι’ αυτό και δεν μπορούν να κάνουν κακό και στους ανθρώπους, παρόλο που αυτή είναι η μεγάλη τους επιθυμία. Όσο, όμως, και αν διαφωνεί ο λαός για το πώς μοιάζουν οι καλικάντζαροι, όλοι συμφωνούν σε ένα πράγμα:
στην ατελείωτη βλακεία και κουταμάρα τους.
.
Καθώς η παράδοση ρίζωνε, οι καλικάντζαροι απέκτησαν και άλλα ονόματα όπως:
καλιοντζήδες, καλκάνια, καλιτσάντεροι, καρκάντζαροι, σκαλικαντζέρια, σκαντζάρια, τζόγιες, βερβελούδες, καλλισπούρδοι, καρκαλάτζαροι, καρκατσέλια, καρκαντζόλοι, καψιούρηδες, κολοβελόνηδες, λυκοκάντζαροι, μνημοράτοι, παγανοί, παρωρίτες, πλανητάροι, σιφιώτες, τσιλικρωτά, σταχτοπάτηδες κ.α.
.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους είναι κρυμμένοι κάτω από τη γη και πελεκούν το δέντρο που τους στηρίζει.
Όταν φτάσουν στο κρίσιμο σημείο για να μην πλακωθούν από τη γη βγαίνουν στην επιφάνεια και όταν νυχτώσει για να βλάψουν όσους αντικρίζουν.
.
Στη Βενετία την παραμονή των Χριστουγέννων γεννιόντουσαν οι μάγισσες και οι στρίγγλες.
.
Στη Γαλλία οι Loup-garous τριγυρνούσαν στους δρόμους τη νύχτα των Χριστουγέννων και έτρωγαν τα σκυλιά.
.
Την ίδια νύχτα στις σκανδιναβικές δοξασίες έβγαιναν στους δρόμους τα ΤΡΟΛ και άλλα σατανικά πλάσματα και οι άνθρωποι τα εξευμένιζαν με θυσίες.
.
Στην Ισλανδία πίστευαν ότι κάθε Χριστούγεννα 9 julesveinar κατέβαιναν από τα βουνά για να αρπάξουν παιδιά και να τα οδηγήσουν στις σπηλιές των ξωτικών.
.
Στη Γερμανία, το δωδεκαήμερο ανέβαινε στη γη ο Άγριος Κυνηγός, η Λυσσασμένη Στρατιά, οι μάγισσες και οι τερατόμορφες γυναίκες που έκλεβαν τα μωρά από την κούνια τους, γι’ αυτό οι άνθρωποι έπρεπε να κλειδώνονται μέσα μετά τη δύση του ήλιου και να μην κάνουν καμιά δουλειά εκείνες τις ημέρες.
.
Σύμφωνα με διάφορες ελληνικές δοξασίες οι καλικάντζαροι ήταν άνθρωποι με κακιά μοίρα μεταβαλλόμενοι σε δαιμόνια∙ γίνονται δε καλικάντζαροι αυτοί που έχουν γεννηθεί μέσα στο Δωδεκαήμερο εκτός και αν βαπτισθούν αμέσως, ή εκείνοι στους οποίους ο ιερέας δεν ανέγνωσε σωστά τις ευχές του βαπτίσματος, τα τερατώδη βρέφη∙ ή κατά τους Σιφναίους όσοι πέθαναν στο Δωδεκαήμερο ή αυτοκτόνησαν∙
στη Μακεδονία: όσοι δεν έχουν ισχυρό Άγγελο για να τους προστατεύει από τον Σατανά / Ελληνική δοξασία (αρχαίας καταγωγής) «δαιμόνιων» που σύμφωνα με σύγχρονη δοξασία εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (25 Δεκεμβρίου – 6 Ιανουαρίου). Σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία τις μέρες αυτές τα «νερά είναι αβάφτιστα» και οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους, τώρα που ο Χριστός είναι και εκείνος αβάφτιστος.
.
Για τη προέλευση αυτών των δαιμόνων υπάρχουν οι ακόλουθες απόψεις:
Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Σατύρων και του Πάνα (Schmidi).
Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Κενταύρων (Mayer, Lawson).
Από τη νεώτερη φαντασία των Ελλήνων εξ αφορμής αρχαίων μύθων (Ν. Πολίτης).
Εκ των αιγυπτιακών κανθάρων (Boll, που συμφωνεί και ο Κουκουλές).
Εκ του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα (Σβορώνος/ υποστηρίζοντας ότι οι άνθρωποι είχαν επηρεαστεί από το Δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα).
Ως δαιμόνια της εστίας του πυρός (Δεινάκης / υποστηρίζει πώς ο μύθος τους προέρχεται από πραγματικά δαιμόνια, τα οποία ήταν της εστίας του πυρός).
.
Η ιστορία τους αρχίζει, όπως έχει αναφερθεί, από τα αρχαία χρόνια.
Οι Αρχαίοι πίστευαν πώς όταν οι νεκροί έβρισκαν την πόρτα του Άδη ανοιχτή, έβγαιναν στον επάνω κόσμο και τριγύριζαν παντού, χωρίς έλεγχο και περιορισμούς.
Αργότερα, οι Βυζαντινοί γιόρταζαν το Δωδεκαήμερο με μουσικές, τραγούδια και μασκαρέματα! Οι άνθρωποι έχοντας κρυμμένα τα πρόσωπα τους, έκαναν με πολύ θάρρος και χωρίς ντροπή ό,τι ήθελαν.
 
 
 
 Οι περισσότεροι από τους ερευνητές, από τα βυζαντινά χρόνια μέχρι και σήμερα, υποστήριξαν ότι οι καλικάντζαροι δεν είναι αληθινά όντα, αλλά προέρχονται από την φαντασία των ανθρώπων.
Συγκεκριμένα, ο Ν.Πολίτης , στην περισπούδαστη πραγματεία του «Οι Καλικάντζαροι», έχει τη γνώμη ότι η συνήθεια να μασκαρεύονται από τα Χριστούγεννα ως τα Φώτα «παρείχε το ενδιαφέρον εις την φαντασίαν του λαού να πλάσει τους Καλικάντζαρους. Ο τρόπος ον ενέπνεον εις τα παιδιά μεν πάντοτε, πολλάκις δε εις τους ενήλικας, προσέδιδε δαιμονιώδη φύσιν εις τους οχληρούς και ταραχώδεις εκείνους πανηγυριστάς των Καλανδών, μέχρις ότου παντελώς συνέχισε και αφομοίωσεν αυτούς προς τα παντοία δείγματα των δεισιδαιμόνων παραστάσεων».
.
Επιπλέον, ο Μιχαήλ Ψελλός, μεγάλος μάγος των Βυζαντινών χρόνων, σε μικρή μελέτη του για τους καλικάντζαρους έγραψε ότι «ο φόβος και η προκατάληψη των αμόρφωτων ανθρώπων είναι εκείνο που γεννά τις φαντασίες των δαιμονικών».
Καθώς ο χρόνος περνούσε, όλα αυτά μαζί με τους φόβους των ανθρώπων έμεναν στις μνήμες και σιγά σιγά δημιουργήθηκαν αυτά τα μικρά, αλαφροΐσκιωτα πλασματάκια που ονομάσαμε καλικάτζαρους
[Οπως επισημαίνει στο «Βήμα» η Καθηγήτρια κ. Ευγενία Κούκουρα Δομνηνού, οι αντιλήψεις περί καλικάντζαρων και η μεταμφίεση σε ένα είδος φαντασμάτων (χάλοουιν) στις 25 Δεκεμβρίου, όπως συμβαίνει σε πολλές περιοχές της Δύσης, χάνονται στα βάθη των χιλιετιών.
Υπάρχουν, προσθέτει, συγκεκριμένες αναφορές στον Πλούταρχο και στον Κικέρωνα, με τις οποίες φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι ψυχές που αποχωρίστηκαν από το σώμα είτε παρίσταναν τους καλούς δαίμονες και ήταν φύλακες των ανθρώπων (lares), είτε τους κακούς και ονομαζόταν Iarvei (δηλαδή έμπουσες ή μορμολύκεια) και κατοικούσαν σύμφωνα με ορισμένες πηγές μεταξύ Σελήνης και Γης και σύμφωνα με άλλες στον Άδη.
Οι αρχαίοι πίστευαν ότι αυτοί οι δαίμονες επισκέπτονταν τρεις φορές τον χρόνο τη Γη:
-στις 24 Αυγούστου,
-στις 5 Οκτωβρίου και
-στις 8 Νοεμβρίου
και τότε ο κόσμος ήταν ανοιχτός (muntus patet).
Εκείνες τις περιόδους διοργανώνονταν ειδικές τελετές και εορτές για τις ψυχές.
Κατά τον Κικέρωνα, ο στρατηγός Δέκιμος Βρούτος, ο οποίος ήταν ο πρώτος που επιτέθηκε στον Άδη, διάβηκε τον ποταμό της λήθης και επέστρεψε ζωντανός, γιόρταζε την εορτή των ψυχών την τελευταία ημέρα του τελευταίου μήνα του χρόνου. Τότε οι άνθρωποι έστρωναν τραπέζια για να ταΐσουν τα καλά πνεύματα και από κει προέρχεται το χάλοουιν (halloween), η γιορτή δηλαδή των χωρών της Δυτικής Ευρώπης στην οποία τα μικρά παιδιά μεταμφιέζονται και επισκέπτονται τα σπίτια της γειτονιάς, όπου τους δίνονται γλυκά και δώρα.
Τα κακά πνεύματα, δηλαδή τους καλικάντζαρους, τους έδιωχναν από το σπίτι με το λιβάνι, που αποτελούσε αλεξιτήριο και χρησιμοποιόταν στους ναούς για τη λατρεία των Θεών. 
.
Από που προέρχεται η ονομασία τους;
Υπάρχουν πολλές απόψεις για την ετυμολογία της λέξης καλικάντζαρος:
• Ως παράγωγο από την Τουρκική γλώσσα, σύμφωνα με τη γνώμη του Schmidt και του Wachsmuth.
• Εκ του «καλός + κάνθαρος» [Καλικάνθαρος] εξέφρασε ο Κοραής (Άπαντα Δ΄), που
συμφωνούν αργότερα ο Boll, ο Κουκουλές ( Έλληνας Βυζαντινολόγος ) και ο Μπούντουρας.
• Εκ του «λύκος + κάνθαρος» παρήγαγε επίσης και ο Πολίτης (Πανδώρα).
• Εκ του «λύκος + άντζαρος» [= ανήρ] παρήγαγε ο Λουκάς (Φιλολογικές επισκέψεις).
• Επίσης εκ του «καλίκιν + τσαγγίον» ή «καλός + τσαγγίον» και της μεγεθυντικής κατάληξης
–άρος (= ο φέρων καλά τσαγγία, υποδήματα, αντί καλίκια) ή ο φέρων καλίκια αντί τσαγγίων όπως παρήγαγε πάλι ο Πολίτης.
Ο Ν. Πολίτης μας πληροφορεί ακόμα, πως οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι Καλικάντζαροι είναι βρικόλακες Ατσιγγάνων. Έτσι εξηγείται και η ονομασία τους. Το πρώτο συνθετικό «Κάλι» είναι ονομασία Ατσιγγάνων. Το δεύτερο συνθετικό είναι ονομασία των Ατσιγγάνων της Αιγύπτου, που ήρθαν στην Ελλάδα τον 14ο αιώνα. Ονομάζονταν«Γαντζάροι». Οι Καλι-Γαντζάροι έγιναν Καλι-Καντζάροι με αφομοίωση, που άλλαξε το Καλίγι σε Καλίκι.
• Εκ του λατινικού «καλιγάτος» “Caligatus” / Οικονόμου.
• Η ετυμολογία του Παντελίδη ( 1955 ) / υποστήριξε εκ του «καλίκιν + άντζα».
• Εκ των ξένων ο Lawson / εκ του «καλός + κένταυρος», ενώ
• ο Δεινάκης υποστηρίζει ότι η ετυμολογία του ονόματος είναι παράγωγο του «καρκάντζι» (καρκάντζαρος) που σημαίνει το ξηρό, κεκαυμένο, o τσουρουφλισμένος.
.
 Καλικάντζαροι στην Ελλάδα

Κάθε περιοχή στην Ελλάδα έχει άλλη γνώμη για τους καλικάντζαρους σχετικά με την εμφάνισή τους, με το ποιος γίνεται και με το τι κάνουν, όμως παντού υπάρχουν ορισμένα κοινά στοιχεία.
.
Έτσι, στην Αντίσσα της Λέσβου λένε, πως οι Καλικάντζαροι έρχονται την πρώτη μέρα του Δωδεκαήμερου, που είναι τα Χριστούγεννα. Όποιος πεθάνει και πάει στον άλλο κόσμο άψαλτος κι αλιβάνιστος, βρικολακιάζει και γίνεται Καλικάντζαρος. Γι’ αυτούς είναι δαίμονας με ανθρώπινη μορφή, μαύρος, με κόκκινα μάτια σαν τη φωτιά, στραβός και ασχημομούρης, στραβοκάνης με πόδια σαν του τράγου, χέρια αρκουδίσια, κι όλο του το κορμί μαλλιαρό.
.
Στην Κάρπαθο, οι μανάδες δένουν τη μέση των παιδιών τους, που είναι στις κούνιες, με «βάτους» τις χριστουγεννιάτικες μέρες, για να μην τους κάνουν κακό οι «Κάγοι», οι Καλικάντζαροι, που θα φύγουν απ’ τα σπίτια, όπως πιστεύουν, σαν περάσει η γιορτή του Άϊ-Γιάννη.
.
Στη Ρόδο, όποιο παιδί γεννηθεί ανήμερα τα Χριστούγεννα, το λένε«Κάο», Καλικάντζαρο.
Λέγεται, λοιπόν, ότι οι «Κάηδες» σηκώνονται τη νύχτα απ’ το κρεβάτι τους το πρώτο δεκαήμερο, κι ασυναίσθητα γυρίζουν έξω.
Για να μην αγριέψει όμως το παιδί, οι δικοί του φροντίζουν να του κάνουν το «μονομερίτικο» ρούχο.
Φωνάζουν, δηλαδή, στο σπίτι τους γυναίκες που να λέγονται Μαρίες και τους δίνουν μία μπάλα μπαμπάκι.
Αυτές το κλώθουν, το κάνουν νήμα, το υφαίνουν και ράβουν ένα ρούχο, που θα το φορέσει ο Κάος.
Όλη αυτή η δουλειά πρέπει να γίνει μέσα σε μια μέρα, γι’ αυτό και το ρούχο λέγεται «μονομερίτικο».
.
Στη Θράκη πιστεύουν ότι οι Καλικάντζαροι συνηθίζουν να κατεβαίνουν τη νύχτα από το τζάκι και ν’ αρπάζουν τα λουκάνικα, κι ότι χορεύουν γύρω από τα πηγάδια, όπου, αν πάει κανείς, τον βάζουν με το στανιό, δηλαδή αναγκαστικά, να χορέψει μαζί τους.
.
Στην Κυνουρία χαράζουν με κάρβουνο σταυρούς στις πόρτες και στα παράθυρα, για να μην μπαίνουν μέσα οι«Λυκοκαντζάροι».
.
Στην Κύπρο πιστεύουν πως ο Καλικάντζαρος μπορεί να «αιχμαλωτιστεί», φτάνει ο άνθρωπος να τον δέσει από το πόδι με «μόλινο» (λινή κλωστή).
Την τελευταία μέρα που θα φύγουν οι «Πλανήταροι» ή «Καραμάνοι», στην Κύπρο οι νοικοκυρές τους περιποιούνται, για να τους εξευμενίσουν.
Τους ψήνουν «ξεροτήανα» (λουκουμάδες) με μπόλικο λάδι για να φάνε οι «Πλανήταροι που γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι και χαιρετιούνται που θα φύγουν». Έπειτα τα περιχύνουν με μέλι. Όλη η οικογένεια συγκεντρώνεται, στη συνέχεια, γύρω από το τηγάνι με το ζεστό λάδι που αχνίζει.
Πρώτα, όμως, οι Καλικάντζαροι θα γευτούν τα ξεροτήανα, που η νοικοκυρά θα ρίξει στη στέγη του σπιτιού και θα λέει:
«Τσιτσί, τσιτσί λουκάνικο,
κομμάτι ξεροτήανο,
ρίξε στους Καλικάντζαρους,
να φάσιν και να φύουσιν».
Στην Κύπρο τους φαντάζονται σαν κουβάρια.
Καθώς σκύβουν οι άνθρωποι να τους πάρουν, εκείνα αρχίζουν να τρέχουν.
Λίγο πιο πέρα αλλάζουν μορφή και γίνονται γαϊδουράκια και γκαμήλες.
Όταν ο άνθρωπος ξεγελιέται κι ανεβαίνει στην πλάτη τους, τότε αυτά ψηλώνουν σα βουνό και τον ρίχνουν κάτω.
.
Στη Λήμνο πιστεύουν πως ο Χριστός είπε στους ανθρώπους να φυλάγονται το Δωδεκαήμερο από τους Καλικάντζαρους.
.
Στην Κομοτηνή φοβούνται τόσο πολύ τους «Καρκατζέλ», όπως τους αποκαλούν, ώστε τη νύχτα δε σφυρίζουν ποτέ, για να μη μαζευτούν πολλοί μαζί και τους κάνουν κακό.
.
Στη Χίο, την παραμονή των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού φέρνει ένα μεγάλο ξύλο από τα χωράφια του και το βάζει μέσα στο σπίτι, στη μέση της κάμαρας. Το «χριστόξυλο», όπως το λένε, το ραίνουν καρύδια κι αμύγδαλα, που μαζεύουν τα παιδιά και τα τρώνε.
Κατόπιν, η νοικοκυρά παίρνει το κούτσουρο και το βάζει στο τζάκι, όπου θα καίγεται συνέχεια όλο το Δωδεκαήμερο.
Οταν περάσει το Δωδεκαήμερο θα μαζέψουν τη στάχτη και θα τη ρίξουν στις τέσσερις γωνιές του σπιτιού, για να προστατεύεται από τα «δαιμόνια», που αυτές τις μέρες ανεβαίνουν απ’ τα βάθη της Γης και πειράζουν τους ανθρώπους.
.
Σε πολλά χωριά στην Πελοπόννησο, από τη μέρα των Χριστουγέννων ζωγραφίζουν σ’ όλες τις πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού ένα σταυρό με κάρβουνο, για να μην μπουν οι Καλικάντζαροι και για να τους διώξουν.
.
Τέλος, στα Επτάνησα πιστεύουν ότι τα «Λυκοτσαρδά» ή«Παγανά» είναι αόρατες δυνάμεις που μπορούν να κάνουν χιλιάδες κακά. Είναι τα κακοποιά σύνεργα του σκότους και των ποταμίσιων νερών, που παρουσιάζονται με το πρώτο άστρο των Χριστουγέννων, κι εξαφανίζονται με το αγίασμα των νερών, τα Φώτα.
.
Με την πάροδο του χρόνου ο λαός έδωσε στους καλικαντζάρους κι άλλα ονόματα, αναλόγως με τις σκανδαλιές που έκαναν και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
Τα ονόματα αυτά είναι, ως επί το πλείστον, λέξεις σύνθετες και αστείες.
Έτσι έχουμε:
•____Τον καλικάντζαρο Μαλαγάνα.
Αυτός θέλει πολύ προσοχή γιατί ξεγελάει τα παιδιά με γλυκόλογα και έτσι καταφέρνει να τους παίρνει τα γλυκά
•____Τον καλικάντζαρο Τρικλοπόδη.
Ο Τρικλοπόδης έχει χταποδίσιο χέρι που το χώνει παντού και σκουντουφλάνε πάνω του οι άνθρωποι . Του αρέσει πολύ να μπερδεύει τις κλωστές από το πλεχτό της γιαγιάς.
•____Τον καλικάντζαρο Πλανήταροο οποίος ονομάστηκε έτσι, γιατί πλανεύει τους ανθρώπους, αφού μπορεί και μεταμορφώνεται σε ζώο ή σε κουβάρι.
•____Τον καλικάντζαρο Μαλαπέρδα. Του Μαλαπέρδα του αρέσει να κατουράει και στα φαγητά την ώρα που μαγειρεύονται . Γι’ αυτό όσες νοικοκυρές τον ξέρουν, φροντίζουν να κλείνουν καλά το καπάκι της κατσαρόλας τους.
•____ Τον καλικάντζαρο Μαγάρα. Αυτός έχει μια κοιλιά σαν τούμπανο και αφήνει βρομερά αέρια πάνω στα φαγητά των ανθρώπων .
• _____Τον καλικάντζαρο Βατρακούκο. Ο Βατρακούκος είναι θεόρατος και το όνομά του το πήρε από την όψη του, η οποία είναι όμοια με βατράχου.
• _____Τον καλικάντζαρο Καταχάνα. Ο Καταχανάς τρώει διαρκώς και τα πάντα . Ρεύεται και βρωμάει απαίσια .
• _____Τον καλικάντζαρο Περίδρομο. Ο οποίος είναι, σαν τον Καταχανά, φαταούλας.
•____Τον καλικάντζαρο Κουλοχέρη. Το όνομα του το πήρε από την εμφάνιση του. Είναι σαραβαλιασμένος , μ’ ένα χέρι κοντό κι ένα μακρύ , κι όλο μπερδεύεται και πέφτει κάτω.
• ____Τον καλικάντζαρο Παρωρίτη. Ο Παρωρίτης έχει μύτη σαν προβοσκίδα και πολύ μαλακή . Εμφανίζεται λίγη ώρα πριν λαλήσει ο πετεινός , αξημέρωτα , κι έχει μανία να παίρνει τις φωνές των ανθρώπων.
•____Τον καλικάντζαρο Γούρλο, ο οποίος πήρε το όνομα του από τα μάτια του, που είναι τεράστια σαν αυγά και πεταμένα έξω. Φυσικά δεν του ξεφεύγει τίποτα!
• ____Τον καλικάντζαρο Κοψομεσίτη. Αυτός είναι κουτσός και καμπούρης, ενώ πιο πολύ απ’ όλους τους άλλους, του αρέσουν οι τηγανίτες με το μέλι .
• ___Τον καλικάντζαρο Στραβολαίμη. Του οποίου το χαρακτηριστικό του είναι ότι στριφογυρνάει διαρκώς σα σβούρα το κεφάλι του.
• ___ Τον καλικάντζαρο Κοψαχείλη. Ο Κοψαχείλης έχει τεράστια δόντια τα οποία κρέμονται έξω από τα χείλη του. Του αρέσει να κοροϊδεύει τους παπάδες και γι’ αυτό φορά συνήθως ένα ψεύτικο καλυμμαύκι .
• ___Τον καλικάντζαρο Κωλοβελόνη. Ο Κωλοβελόνης είναι μακρύς σαν μακαρόνι κι έτσι μπορεί εύκολα να περνάει από τις κλειδαρότρυπες κι από τις τρύπες του κόσκινου . Είναι ιδιαίτερα σβέλτος και γρήγορος στις κινήσεις του.  Λένε πως, ίσως, ο Κωλοβελόνης να έχει ουρά που καταλήγει σε βέλος . Λέγεται πώς είναι ο αρχηγός τους.
• ____Τον καλικάντζαρο Μαντρακούκο. Αυτός εκτός από Μαντρακούκος, αποκαλείται αλλιώς και Πρώτος ή Κουτσός και είναι ο αρχικαλικάντζαρος. Την ημέρα κρύβεται στις μάντρες και τη νύχτα βγαίνει και πειράζει τις γυναίκες που περπατούν στο δρόμο . Είναι κοντόχοντρος , τραγοπόδαρος , καραφλός , ασχημομούρης πιο πολύ απ’ τους άλλους και πολύ επικίνδυνος. Κι αυτός λένε πώς είναι αρχηγός τους.
•_____Τον καλικάντζαρο Παγανό. Πάλι κι αυτός αποκαλείται Πρώτος ή Μεγάλος. Η αφεντιά του είναι κουτσός . Η ιστορία λέει ότι τον κούτσανε μια κλωτσιά από το γαϊδούρι της Μάρως , μιας χωριατοπούλας που την κυνηγούσε κάποτε ο Παγανός για να την κάνει γυναίκα του , αλλά αυτή κρύφτηκε στα σακιά με το αλεύρι που είχε φορτωμένα στο γαϊδούρι της και κατάφερε να του ξεφύγει . Ο Παγανός έτρεξε μανιασμένος κοντά στο γαϊδούρι και την έψαχνε . Το ζωντανό τότε τρόμαξε τόσο πολύ που άρχισε να κλωτσάει .  Μια τέτοια δυνατή φαίνεται πως έφαγε ο Παγανός και σακατεύτηκε . Ο Παγανός λατρεύει τη στάχτη και γι’ αυτό τρυπώνει από τις καμινάδες . Φοβάται όμως πιο πολύ απ’ όλους τους Καλικάντζαρους τη φωτιά και γι’ αυτό οι νοικοκύρηδες φροντίζουν να μη σβήσει κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου . Ρίχνουν μάλιστα και αλάτι που κάνει θόρυβο όταν πέσει στη φωτιά , για να τον τρομάξουν ακόμα περισσότερο.
• ____Τέλος, έχουμε τον καλικάντζαρο Κατσικοπόδαρο, αλλιώς ή Κατσιποδιάρης ή Μέγας Καλικάντζαρος. Η μεγαλειότητά του είναι φαλακρός και κασιδιάρης κι έχει ένα κατσικίσιο ποδάρι . Είναι κακορίζικος , ελεεινός, γρουσούζης και όπου βάλει το κατσικίσιο του ποδάρι φέρνει καταστροφή .
.

Οι άνθρωποι στα χωριά τρόμαζαν ( και κάποιοι συνεχίζουν ακόμα ) ότι είναι αερικά, ξωτικά.
Εν μέρει είχαν δίκιο, αφού οι καλικάντζαροι είναι πράγματι ξωτικά, αλλά όχι αερικά!
Ανήκουν στο στοιχείο της Γης και είναι από τα όχι τόσο άκακα . Γι’ αυτό το λόγο τους αποκαλούσαν και δαιμόνια. Λέγεται πώς ζουν όλο το χρόνο κάτω από τη Γη (Κοίλη Γη) όπου και προσπαθούν με οποιοδήποτε τρόπο να κόψουν το δέντρο που τη βαστάει, το οποίο μας θυμίζει το Δέντρο της Ζωής, μιας και κρατάει τη Γη πάνω στην οποία η ζωή ανθίζει.
Το συγκεκριμένο δέντρο ονομάζεται Δέντρο της Γης.
.
Βέβαια, αυτή η ιστορία είναι και μια παραλλαγή του μύθου του Άτλαντα (μυθική μορφή που κρατούσε στους ώμους του το θόλο του Ουρανού πάνω από τη Γη), μόνο που εδώ είναι ένα δέντρο που κρατάει τον ουρανό του κόσμου των καλικαντζάρων, η οποία είναι η Γη.
Κόβουν και κόβουν μέχρι που η παράδοση τους θέλει να κοντεύουν να το ρίξουν.
.
Η όλη φαντασία δεν είναι άσχετη από πραγματικές αφετηρίες, όπως η αναγέννηση της φύσης, διάφορα περιστατικά που συμβαίνουν τις ημέρες των γιορτάδων και αποδίδονται στα πνεύματα, ακόμη και από τα φυσικά φαινόμενα και τους θορύβους που τα συνοδεύουν. Σύμφωνα με την περιγραφή του Βελλούδιου, που όντας αξιωματικός στη Ναυτική Αεροπορία – ήταν ο πρώτος που πέταξε στο Αφιόν Καραχισάρ – έστελνε τους άνδρες του να συγκεντρώνουν πληροφορίες για τους Καλικάντζαρους από όλη την Ελλάδα.
.
Τι κάνουν;

Οι καλικαντζαραίοι τρέφονται κυρίως με τροφή ακάθαρτη όπως σκουλήκια, βατράχια, φίδια, ποντικοί κ.ά. εκτός από το Δωδεκαήμερο που επιλέγουν να φάνε τα γλυκά εδέσματα και το κρέας, τα οποία κλέβουν από τους ανθρώπους ή μέσα από τα σπίτια τους.
_________
Όταν ανέβουν στην επιφάνεια το Δωδεκάμερο, κάνουν οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε!
Όντας χιλιάδες, διασκορπίζονται παντού!
Όταν νυχτώσει, αρχίζουν να τριγυρίζουν στην εξοχή και στους μύλους, κατεβαίνουν στις κατοικημένες περιοχές μήπως και μπουν στα σπίτια. Αλίμονο σ’ όποιον συναντήσουν νυχτιάτικα! Δεν τον αφήνουν σε χλωρό κλαρί!
____
Εμφανίζονται μπροστά του με διάφορες μορφές και προσπαθούν να τον τρομάξουν ή βλάψουν με όποιο τρόπο μπορούν. Τον τραβολογούν, τον πειράζουν, καβαλικεύουν στους ώμους του, χορεύουν ολόγυρά του κι άλλα πολλά.
Μάλιστα, λένε ότι αν σε συναντήσουν στο δρόμο, κάθονται στους ώμους σου και σε ρωτάνε:
«Στούππος ή μόλυβος».
Αν απαντήσεις στούππος, γίνεται ελαφρύς και κάθεται πάνω σου μέχρι να τον μεταφέρεις σπίτι σου, όπου δεν πειράζει κανέναν και αφήνεται να τον δέσεις με σπαρτόβουρλο,
ενώ αν απαντήσεις μόλυβος, ο καλικάντζαρος βαραίνει και μένει πάνω σου μέχρι να σε συντρίψει.
_______
Λέγεται, επίσης, ότι ανεβαίνουν στους ώμους των ανθρώπων που συναντούν τη νύκτα και προσπαθούν να τους πνίξουν αν δεν αποκριθούν σωστά σε ότι ερωτηθούν.
Κατ΄ άλλους τους παρασύρουν σε χορό που, όμως, τους καλούς χορευτές τους ανταμείβουν ή κατ΄ άλλους παίρνουν τη μιλιά σε όποιον μιλήσει κατά τη συνάντηση μαζί τους.
_____
Χορεύουν και τραγουδούν, πάνε στους μύλους όπου πειράζουν τους μυλωνάδες, σκορπάνε το αλεύρι και τους αναγκάζουν να τους φτιάξουν πίτες.
Κάποιες φορές είναι ευγνώμονες προς τους σπιτονοικοκύρηδες και τους στέλνουν προϊόντα απ’ τα οποία έχουν μεγάλη έλλειψη.
Μανία τους να πειράζουν προπάντων τις κακόμοιρες τις γριές.
Κατεβαίνουν στα σπίτια των ανθρώπων από την καπνοδόχο, γι’ αυτό και τα τζάκια είναι αναμμένα όλο το δωδεκαήμερο και έχουν πολύ φωτιά, γιατί τη φοβούνται πολύ.
________
Εκτός από την καπνοδόχο, όμως έχουν την ικανότητα να μπορούν να μπουν από τις κλειδαρότρυπες ή από κάτω από τις πόρτες.
Αν καταφέρουν να μπουν, αρχίζουν ν’ ανακατεύουν και να μπερδεύουν ό,τι βρουν μπροστά τους, προσπαθούν να μαγαρίσουν τα φαγητά τους, αρπάζουν ενδύματα, κάνουν ζημιές «βασανίζουν τις ακαμάτρες… γι΄ αυτό τα κορίτσια το 40ήμερο προσπαθούν να φτιάξουν όσο γίνεται πιο πολύ γνέμα» (Σάμος) ή σκορπούν το αλεύρι, τη τέφρα από το τζάκι τη «δωδεκαμερίτικη» ή «καλικαντζαρίσια» ή «τη στάχτη που δεν άκουσε το εν Ιορδάνη» και που θεωρείται ακατάλληλη για οποιαδήποτε χρήση.
___
Επιπλέον, τους αρέσει να πλατσουρίζουν μέσα στα δοχεία που έχουν οι νοικοκυρές το λάδι, στα τηγάνια, στα τσουκάλια, στα πιάτα.
Για να τους διώξουν οι νοικοκυρές, λένε ότι τους κυνηγούν με πυρωμένα δαυλιά.
Λέγεται, επίσης, πώς όταν ψήνουν οι νοικοκυρές τηγανίτες ή άλλα σκευάσματα στο τηγάνι από αλεύρι, οι καλικάντζαροι ανεβαίνουν στις καπνοδόχους και απλώνουν το χέρι τους ως κάτω στην εστία, γιατί έχουν την δυνατότητα να τεντώνουν τα άκρα τους όσο θέλουν, και ζητούν ή βουτούν ότι υπάρχει στο τηγάνι.
_____
Είναι πολύ ευκίνητοι, ανεβαίνουν στα δένδρα, πηδούν από στέγη σε στέγη σπάζοντας κεραμίδια, κάνοντας μεγάλη φασαρία. Και ότι βρουν απλωμένα τα ποδοπατούν!
Σε μερικά μέρη λέγεται ότι τους καλικάντζαρους τους συνοδεύει η μάνα τους η «Καλικατζαρού» που τους «ορμηνεύει» τι να πειράξουν.
Σε κάποια νησιά λένε οι καλικάντζαροι έρχονται με τις γυναίκες τους ή μόνο οι γυναίκες τους οι «καλικαντζαρίνες»!
Και προκειμένου οι νοικοκυραίοι να αποφύγουν ένα τέτοιο συρφετό ρίχνουν στα κεραμίδια κομμάτια από χοιρινό*, το οποίο είναι η αδυναμία τους, ειδικά το παστό του ( το λίπος ), ή λουκάνικα ή ξηροτήγανα!
.
*Αυτό, γιατί όλη αυτή την περίοδο μέχρι τα Χριστούγεννα οι αγρότες στα χωριά έθρεφαν χοιρινά, των οποίων το κρέας πάστωναν ή έφτιαχναν λουκάνικα ή άλλα καπνιστά εδέσματα, με σκοπό να έχουν κρέας μέχρι το Πάσχα, τουλάχιστον, οπότε και ετοίμαζαν αρνί.
__________
Είναι διχόγνωμα όντα και φιλόνικοι, καβγατζήδες, δίγνωμοι, ο ένας λέει ναι, ο άλλος όχι και έτσι δεν μπορούν να κάνουν μέχρι το τέλος μια δουλειά και όλα τα αφήνουν στη μέση.
Όταν ξεκινάν να πάνε κάπου, ο ένας τρέχει, ο άλλος στέκει, μαλώνουν στο δρόμο και ποτέ δε φτάνουν εκεί που πάνε, ή φτάνουν παράκαιρα.
Λόγω των παραπάνω, πιστεύεται πώς αν και είναι κακοί και πονηροί, δεν μπορούν να βλάψουν τους ανθρώπους, παρόλο που αυτή είναι η μεγάλη τους επιθυμία.
_______
Το μόνο που κάνουν είναι να τους πειράζουν, να τους ενοχλούν ή να τους φοβίζουν, μιας και είναι μωροί και ευκολόπιστοι. Γι’ αυτό και οι γυναίκες ακόμα τους περιπαίζουν, τους βρίζουν και τους λένε σταχτοπόδηδες, σταχτιάδες, κατουρλήδες κ.λ.π.
Μένουν έξω όλη νύχτα μέχρι και την αυγή.
Για να καταλάβουν πότε είναι ώρα να φύγουν, μιας και πρέπει να μην υπάρχει αρκετό φως ακόμα, υπάρχουν τρία λαλήματα πετεινών που προειδοποιούν.
Κατά το πρώτο λάλημα του πετεινού, ο οποίος είναι μαύρος, γιατί είναι ακόμη μεσάνυκτα, δε φεύγουν, κατά το δεύτερο , το οποίο είναι από κόκκινο πετεινό, γιατί αρχίζει να γλυκοχαράζει, ετοιμάζονται και κατά το τρίτο που λαλεί άσπρος πετεινός, γιατί ξημερώνει, αποχωρούν.
.
Ποιοι γίνονται καλικάντζαροι σύμφωνα με το λαό μας;;

Η προέλευση αυτών των πλασμάτων είναι, σύμφωνα με διάφορες ελληνικές δοξασίες, οι άνθρωποι με κακιά μοίρα μεταβαλλόμενοι σε δαιμόνια∙ γίνονται, δε, καλικάντζαροι αυτοί που έχουν γεννηθεί μέσα στο Δωδεκαήμερο εκτός και αν βαπτισθούν αμέσως, ή εκείνοι στους οποίους ο ιερέας δεν ανέγνωσε σωστά τις ευχές του βαπτίσματος, τα τερατώδη βρέφη, ή κατά τους Σιφναίους όσοι πέθαναν στο Δωδεκαήμερο ή αυτοκτόνησαν.
Στη Μακεδονία: όσοι δεν έχουν ισχυρό Άγγελο για να τους προστατεύει από τον Σατανά.
________
Κατ’ άλλους, καλικάντζαροι γίνονται τα παιδιά που γεννιούνται ανήμερα των Χριστουγέννων. Γιατί τότε σημαίνει πως η σύλληψή τους έγινε του Ευαγγελισμού, την ίδια μέρα με τη σύλληψη του Χριστού, πράγμα που για κάθε χριστιανό είναι αμάρτημα βαρύτατο.
Για να εμποδίσουν ένα τέτοιο παιδί να γίνει καλικάντζαρος, το δένουν απ’ το χέρι της μητέρας του με μια σκορδοπλεξούδα ή με ψαθόσκοινο. Έτσι δεν μπορεί να φύγει μαζί τους.
_______
Ή του καίνε τα νύχια των ποδιών, γιατί καλικάντζαρος χωρίς νύχια δεν γίνεται.
Σε κάποιες περιοχές πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν καλικατζαρίνες, γι’ αυτό τα κορίτσια που γεννιούνται ανήμερα των Χριστουγέννων, λένε πώς γίνονται στρίγγλες.
Στην Αντίσσα της Λέσβου λένε πώς τα παιδιά που γεννιούνται τη μεγάλη βδομάδα των Χριστουγέννων, οπότε γεννιέται κι ο Χριστός, αν δε βαφτιστούν ως τα Φώτα, γίνονται Καλκατζαρέλια, δηλαδή μικροί Καλικάντζαροι.
Γι’ αυτό τα βαφτίζουν ανήμερα τα Φώτα, ακόμα και χωρίς παπά.
.
Και δε φοβούνται πια μη γίνουν Καλικάντζαροι, γιατί βαφτίζονται μέσα στ’ αγιασμένα νερά, που είναι κείνη τη μέρα σαν τ’ άγιο μύρο.
Επιπλέον, πιστεύουν ότι καλικάντζαροι γίνονται και οι πεθαμένοι που δεν τους έψαλλε παπάς και δεν θυμιάστηκε, γι’ αυτό και βρικολακιάζουν. Έτσι, πάλι στην ίδια περιοχή, τους βάζουν μαζί από ένα εικόνισμα και δεν βρικολακιάζουν.
___
Μια άλλη άποψη είναι ότι οι καλικάντζαροι δεν υπάρχουν και ότι απλά είναι επινόηση των πρώτων χριστιανών, που είχαν σκοπό, με αυτό τον τρόπο, να προκαλέσουν τη φρίκη και το δέος στους αβάφτιστους και στους αδιάλλακτους.
___
Απόδειξη αυτού είναι ότι οι Καλικάντζαροι εγκαταλείπουν τις στέγες των σπιτιών την παραμονή των Φώτων, που γίνεται ο μικρός αγιασμός.
.
Με τον καιρό όμως οι Καλικάντζαροι έγιναν στη συνείδηση του λαού «χαριτωμένα δαιμονάκια», που δεν προκαλούν φρίκη. Δεν αφήνουν, όμως, ευκαιρία να μην πειράξουν τους ανθρώπους τις δώδεκα μέρες που κρατά η δράση τους.
.
Τρόποι αποφυγής

Ο άνθρωπος, όπως για όλα τα κακά, έτσι και γι’ αυτό προσπάθησε να βρει μια λύση.
Εφηύρε, λοιπόν, πολλούς τρόπους για να διώξει τους καλικαντζαραίους και είναι οι εξής:
• Οι καλικάντζαροι φοβούνται τη φωτιά, επομένως όταν έχουμε αναμμένο το τζάκι, δεν μπαίνουν από την καπνοδόχο.
—-
• Άλλος ένας τρόπος είναι το κόσκινο, το οποίο τοποθετείται είτε στο τζάκι είτε πίσω από την πόρτα και καθυστερεί τον καλικάντζαρο, διότι εκείνος αρχίζει να μετρά τις τρύπες μέχρι την αυγή, οπότε και αναγκάζεται να φύγει.
—–
• Ο αγιασμός είναι άλλο ένα αποτρεπτικό μέσο! Οι καλικάντζαροι τον φοβούνται πολύ, γι’ αυτό και φεύγουν στα Φώτα, όπως κι όταν ραντισθεί το μέρος με αγιασμό.
——
• Κάτι άλλο που δεν μπορούν να αντέξουν είναι η θέα αναμμένου κεριού από τον Επιτάφιο.
—–
Το σημείο του Σταυρού στην πόρτα, στα παράθυρα, στις καμινάδες, τους στάβλους και στα αγγεία λαδιού και κρασιού θεωρείται ότι τους διώχνει.
—-
Επίσης, φοβούνται τα καμμένα ξύλα, δαυλιά και κούτσουρα.
—–
Η απαγγελία του “Πάτερ ημών” τρεις φορές λένε ότι λειτουργεί και αυτό ως αποτρεπτικό μέσο, αφού το απεχθάνονται.
—–
• Επιπλεόν, το κάπνισμα με δυσώδεις ουσίες (παλιοτσάρουχου),
η εμφανής επίδειξη χοιρινού οστού,
τα περίαπτα (χαϊμαλιά, φυλαχτά) πίσω από τη πόρτα,
το μαυρομάνικο μαχαίρι (αθαμέ) και
το αναμμένο δαυλί τους διώχνουν.
—–
• Άλλοι τρόποι είναι να κρεμάσουμε το κατωσάγωνο ενός χοίρου στην καπνοδόχο, να κάψουμε αλάτι ή ένα παλιοπάπουτσο στη φωτιά κι ο καπνός κι οι κρότοι απ’ το αλάτι θα τους διώξουν μακριά.
——
• Άλλοι δένουν στο χερούλι της πόρτας μια τούφα λινάρι.
Ώσπου να μετρήσει ο καλικάντζαρος τις ίνες του λιναριού, αφού είναι μωρός και ανόητος, έφτασε το ξημέρωμα κι όπου φύγει-φύγει.
—-
• Παλιά, οι νοικοκυραίοι που ζούσαν στα χωριά, σκέπαζαν το χοιρινό, το αγαπημένο τους κρέας, με σπαράγγια. Το σπαράγγι όταν είναι ακόμα φρέσκο, είναι πολύ νόστιμο και τρώγεται, όταν όμως παλιώσει γίνεται πολύ σκληρός αγκαθωτός θάμνος. Έτσι σκέπαζαν με αυτό, εκτός από το χοιρινό και τα λουκάνικα, καθώς επίσης και οτιδήποτε άλλο είχε σαν πρώτη ύλη το χοιρινό, ώστε να μην πλησιάζουν οι καλικάντζαροι.
———
Ένα ακόμα όπλο εναντίων των καλικαντζάρων είναι το λιβάνι. Το σιχαίνονται και γι’ αυτό οι νοικοκυρές θυμιατίζουν το σπίτι κάθε απόγευμα και αφήνουν το θυμιατήρι να λιβανίζει δίπλα στο τζάκι καθ΄ όλη τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου.
——-
• Τέλος, υπάρχουν και φυτά που διώχνουν τους καλικάντζαρους και ταυτόχρονα φέρνουν καλή τύχη για τον καινούργιο χρόνο. Ένα τέτοιο φυτό, που βάζουμε ακόμα και σήμερα στα σπίτια μας, τέτοιες μέρες, είναι η κρεμμύδα.
Η Χρυσοβασιλίτσα, όπως αλλιώς τη λένε, ακόμα και ξεχασμένη σε κάποια γωνιά του σπιτιού, βγάζει φύλλα τέτοια εποχή, και ξαναρχίζει τον κύκλο της ζωής της. 
Σαν το φως που ξαναγεννιέται στο χειμερινό ηλιοστάσιο, μας εύχεται καλές γιορτές και υγεία για την καινούργια χρονιά.
https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=84ajClfBkpQ


ΗΓΕΣ: 
http://www.tovima.gr , http://kykeon.ning.com/Olympia.gr

θερμοκρασιακη πορεια μελισσιων

Με την τοποθετηση σε ολα τα μελισσια μεμβρανης ενσυρωσης , πατεντα Μοσχου Ντιονια,  ειπα να κρατησω αρχειο θερμοκρασιων στα μελισσια. Σας παραδιδω ενα μικρο δειγμα  .

Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2016

Δενδροφυτευση

Δενδροφυτευση στο πανεπιστημιακο νοσοκομείο Λάρισας με την συμμετοχη και του μελισσοκομικου σύλλογου Λάρισας..
 Πληθος κοσμου ανταποκριθηκε στο καλεσμα του ΠΓΝ ΛΑΡΙΣΑΣ για δενδροφυτευση σημερα 10 ΔΕΚ 2016 στον  αυλιο  περιξ του νοσοκομειου χωρο. 
Η συμμετοχη ξεπερασε καθε προσδοκια μαθητες, προσκοποι συλλογοι ( μεσα σε αυτους και ο ΜΣ ΛΑΡΙΣΑΣ) εδωσαν δυναμικο παρων και τα διαθεσιμα φυτα τοποθετηθηκαν στις θεσεις τους εν ριπη οφθαλμου . Αυτο που μενει τωρα ειναι η αναλογη φροντιδα απο τους υπευθυνους του νοσοκομειου για την διατηρηση τους


.














Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2016

παραλαβη απο Θ.Κ.Ε.ΞΟΔΟΣ νεου εξοπλισμου


Σημερα παρελαβα απο την θεραπευτικη κοινοτητα ΕΞΟΔΟΣ το νεο υλικο που ειχα ζητησει απο καιρο .

κυψελες και κυψελιδια φτιαγμενα απο τα παιδια της θεραπευτικης κοινοτητας που παλευουν για την απεξαρτηση τους απο τον εφιαλτη των εξαρτησεων.
Μεσα απο διαφορες δρασεις οπως αυτη στο ξυλουργειο του Κεντρου τα παιδια αυτα περνουν δημιουργικες ωρες και γιατι οχι παιρνουν εφοδια για την μετα την εξαρτηση τους ζωη , στην οποια εχουνε ολοι και ολες δικαιομα.
Στο ξυλουργειο με την καθοδηγηση ενος εμπειρου ξυλουργου , με τον καταλληλο εξοπλισμο , με  πολυ καλα υλικα , με πολυ υπομονη αλλα και πιο πολυ ορεξη τα παιδια κανουν πραγματικα επιπλα.    Σκοπος της εργασιας αυτης δεν ειναι το κερδος αλλα η συμμετοχη της εργασιας στο προγραμμα απεξαρτησης τους. Νομιζω οτι ο τοπικος μελισσοκομικος συλλογος εχει την υποχρεωση να συμμετασχει στην προσπαθεια που γινεται εκει μεσα βοηθωντας αυτα τα παιδια στην προωθηση των παραγομενων κυψελων .







να τονισω οτι ολες οι κυψελες μου παραδωθηκαν βαμενες( λινελαιο χρωμα)  και με τα κλειδια περασμενα

Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2016

εθελοντική δενδροφύτευση

                                                 Το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 
                                        ο Μελισσοκομικός Σύλλογος Ν.Λάρισας   
 προσκαλεί τα μέλη του στην εθελοντική δενδροφύτευση στον περιβάλλοντα χώρο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λάρισας, που οργανώνει η διοίκηση του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας- Γενικού
Νοσοκομείου Λάρισας «ΚΟΥΤΛΙΜΠΑΝΕΙΟ & ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΕΙΟ»
Σημείο συνάντησης : Στον ανοικτό χώρο δεξιά στην κεντρική πύλη του
Νοσοκομείου και ώρα 10:00 π.μ
Μετά την δενδροφύτευση θα ακολουθήσουν δράσεις και θα χαρούμε να
γιορτάσουμε όλοι μαζί στο τέλος της δενδροφύτευσης.

Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2016

τις δοκιμασα με αριστα αποτελεσματα






προκειτε για σειρα μελισσοτροφων εξαιρετικης ποιοτητας αφομοιωμένη ευκολα  απο τις μελισσες και σχεδιασμενες να καλυψουν ολες τις αναγκες των μελισσιων μας ολες τις εποχες του χρονου και σε πολυ λογικες τιμες . Ενα μεγαλο μπραβο στην μελισσοκομικη θεσσαλιας και τους παροτρυνω να συνεχισουν να βελτιωνουν τα προιοντα τους για το καλο της ελληνικης μελισσοκομιας

Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2016

η μελισσοκομια στους αιωνες

Η μέλισσα ζει στη Γη το λιγότερο 15 εκατομμύρια χρόνια και θεωρείται από τους πιο παλιούς κατοίκους της, που εξακολουθεί να υπάρχει ακόμη και σήμερα.Είναι από τα ελάχιστα είδη των εντόμων που ο άνθρωπος προσπάθησε να εκμεταλλευτεί, βλέποντας ότι θα είχε κάποιο   οικονομικό όφελος. Η προσπάθεια αυτή του ανθρώπου να εξημερώσει τη μέλισσα δεν είναι νέα. Υπάρχει μια σπηλαιογραφία στην Μπικόρπ της Ισπανίας, ηλικίας τουλάχιστον 15.000 χρόνων, όπου εικονίζεται ένας άνθρωπος που προσπαθεί να πάρει μέλι από μελίσσι.


Από τους προϊστορικούς χρόνους οι άνθρωποι ήξεραν να παίρνουν το μέλι και να το χρησιμοποιούν στη διατροφή τους. Επί πολλούς αιώνες το μέλι ήταν η μόνη γνωστή γλυκαντική ουσία. Οι Θεοί του Ολύμπου τρέφονταν με νέκταρ και αμβροσία. Ο Ησίοδος και ο Πίνδαρος αναφέρουν ότι ο Αρισταίος, γιος του Απόλλωνα θεού της μουσικής και της αρμονίας, και της Κυρήνης, κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα, ήταν ο εισηγητής της καλλιέργειας των μελισσών, του σταφυλιού και της ελιάς, ο προστάτης των βοσκών και των κυνηγών, θεράποντα της ιατρικής και της μαντικής. Ο Αρισταίος γεννήθηκε στην Λιβύη και ο Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν. Πρώτος σταθμός του Αρισταίου είναι η Κέα όπου δίδαξε τους κατοίκους του νησιού και τη μελισσοκομία. Έτσι, ο Αρισταίος υπήρξε για τους ανθρώπους και μάλιστα για τους κατοίκους της Κέας, ο πρώτος εφευρέτης μιας σειράς από χρήσιμες τέχνες κυριότερη από τις οποίες ήταν η μελισσοκομία. Ο Αρισταίος και η μέλισσα θα γίνουν τα βασικά σύμβολα της  Κέας και θα απεικονισθούν στα νομίσματα της Τουλίδας, της Καρθαίας και της Κορησίας.
 Η μέλισσα εμφανίστηκε στον πλανήτη μας την Τριτογενή περίοδο στην αρχή της Καινοζωικής εποχής, δηλαδή πριν 65 εκατομμύρια χρόνια, πολύ νωρίτερα από την εμφάνιση του ανθρώπου. Αν υποθέσουμε ότι μαζί με τις μέλισσες εμφανίστηκε και το μέλι , μπορούμε να συμπεράνουμε με σιγουριά ότι από τότε μέχρι σχεδόν το 16ο μ. Χ. αιώνα το μέλι ήταν το μοναδικό ζαχαρώδες μη παρασκευασμένο τρόφιμο στον τότε "γνωστό" κόσμο. Η αρχή της ελληνικής μελισσοκομίας χάνεται στο απώτερο παρελθόν της μυθικής εποχής.Το αρχαιότερο πρόσωπο το οποίο εμφανίζεται εις το χώρο της μελισσοκομίας είναι ο Αρισταίος. Ο Αρισταίος, μία από τις πλέον αινιγματικές μορφές της αρχαίας ελληνικής λαϊκής θρησκείας, υπήρξε η κυριότερη μορφή του μυθολογικού κύκλου της Κέας.

Καρπός της ένωσης του Απόλλωνα με την νύμφη Κυρήνη, είδε το φως στην Αφρική, στα παλάτια της Λιβύης. Μόλις γεννήθηκε ο Αρισταίος, ο Ερμής τον παρέδωσε στην Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν. Κι ήταν αυτές που έσταζαν στα χείλη του βρέφους, νέκταρ και αμβροσία κάνοντάς τον αθάνατο. Όταν μεγάλωσε ο Αρισταίος οι Μούσες τον δίδαξαν την μαντική και την ιατρική. Από τις Νύμφες διδάχθηκε την καλλιέργεια του αμπελιού, της ελιάς, αλλά και τη μελισσοκομία, τέχνη που θα τον χαρακτηρίζει στο εξής περισσότερο από κάθε άλλη.



Μυθολογία

Πρώτος σταθμός του Αρισταίου θεωρείται η Κέα όπου δίδαξε τους κατοίκους του νησιού και τη μελισσοκομία. Έτσι ο Αρισταίος υπήρξε για τους ανθρώπους και μάλιστα για τους νησιώτες κατοίκους της Κέας, ο πρώτος ευρετής μιας σειράς από χρήσιμες τέχνες κυριότερη από τις οποίες ήταν η εκτροφή των μελισσών. Ο Αρισταίος και η μέλισσα θα γίνουν τα βασικά σύμβολα του νησιού και θα απεικονισθούν στα νομίσματα της Τουλίδας, της Καρθαίας και της Κορησίας.Υπήρξε όμως συστηματική μελισσοκομία κατά τους μυθικούς εκείνους χρόνους; Περί αυτού δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, αφού ο περί του Αρισταίου μύθος το μαρτυρεί. Περισσότερες όμως αποδείξεις βρίσκουμε όσο προχωρούμε προς τους ιστορικούς χρόνους.Στην Οδύσσεια (Κ-519) αναφέρεται το «Μελίκρατον» κράμα μέλιτος και γάλακτος το οποίον έπιναν ως εκλεκτό ποτό. Εις την Οδύσσεια επίσης (Υ-168) ότι οι ορφανές κόρες του Πίνδαρου ετρέφοντο από την Θεά Αφροδίτη με τυρί- μέλι και οίνον. Με την ίδια τροφή η μάγισσα Κίρκη σαγήνευσε τους συντρόφους του Οδυσσέα (Κ-213).Ο Ησίοδος αναφέρει τους «Σίμβλους», όνομα που έδιδαν στις κυψέλες της εποχής εκείνης. Τι είδος ήταν οι «Σίμβλοι» δεν είναι γνωστό. Πάντως ήταν κυψέλες κατασκευασμένες από ανθρώπους για την εκτροφή των μελισσών.


Επίσης εις την Κρήτη κατά τις ανασκαφές στην Φαιστό ευρέθησαν πήλινες κυψέλες της Μινωικής εποχής (3.400 π.Χ.) πολύ αρχαιότερης της Ομηρικής.

 Στην ίδια εποχή ανήκει επίσης το χρυσό κόσμημα που παριστάνει σύμπλεγμα δύο μελισσών, οι οποίες βαστάζουν κηρήθρα προερχόμενη από την πήλινη κυψέλη σωλήνα, όπως και άλλο χρυσό κόσμημα σε σχήμα μέλισσας, που ευρέθη στις ανασκαφές της Κνωσού.




 Τα συγγράμματα του Αριστοτέλη (322 π.Χ.) αποτέλεσαν σπουδαίο σταθμό για τη μελισσοκομία τόσο της αρχαίας Ελλάδας αλλά και όλου του τότε πολιτισμένου κόσμου.Η ύπαρξη όμως μελισσοκομικών επιχειρήσεων μαρτυρείται και κατά την προαριστοτελικήν περίοδο κατά την οποία η μελισσοκομία είχε ήδη συστηματοποιηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό.Ο μέγας νομοθέτης των Αθηναίων Σόλων (640-558 π.Χ.) θέσπισε διάφορα νομοθετικά μέτρα για την μελισσοκομία της εποχής εκείνης.
Ένα μέτρο το οποίο αποδεικνύει την ύπαρξη μελισσοκομικών επιχειρήσεων είναι το εξής και το οποίο ρυθμίζει και καθορίζει τις αποστάσεις μεταξύ των μελισσοκομείων. «Μελισσών σμήνη καθιστάμενα απέχει των υφ’ ετέρου πρότερον ιδρυμένων πόδας τριακόσιους»[Πλούταρχου: Βίος Σόλωνος]Υπήρξε λοιπόν οργανωμένη μελισσοκομία στην αρχαία Ελλάδα, η οποία αποσκοπούσε στην παραγωγή του θείου αυτού προϊόντος. Του Φυσικού Μελιού και του οποίου τις ευεργετικές ιδιότητες γνώριζαν πάρα πολύ καλά οι διανοούμενοι της εποχής εκείνης.


 Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης (462-352 π.Χ.) συνιστούσε το μέλι σε όλους τους ανθρώπους αλλά ιδιαίτερα στους ασθενείς



 Ο Δημόκριτος ερωτηθείς πως δύνανται να διατηρηθώσιν οι Άνθρωποι άνοσοι και μακρόβιοι απεκρίνοντο: «Ει τα μεν έξωθεν ελαίω του σώματος τα δε ένδοθεν μέλιτι χρίσοιντο»
 Ο Πυθαγόρας και οι οπαδοί του είχαν το μέλι ως κύρια τροφή.



 Η πρόοδος της μελισσοκομίας δεν επεριορίζετο μόνο στην Αττική αλλά εις όλη σχεδόν την Ελλάδα, Στερεά, νησιωτική ακόμα και στις αποικίες.Ο πρώτος όμως ο οποίος μελέτησε επιστημονικά την μέλισσα υπήρξε ο Αριστοτέλης. Το μόνο μέσο το οποίο διέθετε ήταν η και μέχρι σήμερα, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, χρησιμοποιούμενη κυψέλη Στην ελληνική μυθολογία, η μέλισσα και άμεσα ή έμμεσα το μέλι κατέχουν σημαντική θέση.

Θεά ή Δαιμόνισσα. Μισή μέλισσα, μισή φτερωτή γυναίκα, μορφή της Μεγάλης Θεάς Μητέρας, της Προ- Άρτεμης, δηλαδή με στενή σχέση θεοτήτων της βλάστησης.
Εφέσια Άρτεμη Απεικονίσεις μέλισσας ανάμεσα σε ζώα και ρόδακες στον επενδυτή της θεάς. Θεά της γονιμότητας και της παρθενίας. "Μέλισσαι" ονομάζονταν και οι ιέρειες της Εφέσιας Άρτεμης, της Ρέας, της Κυβέλης, της Δήμητρας και της Περσεφόνης.
Δίας (Μελισσεύς και Μελισσαίος - Ησύχιος). Ο μύθος αναφέρει σαν τροφούς του Δία τις ιερές μέλισσες που τον μεγάλωσαν στη σπηλιά στο "Ιδαίον Άντρο" της Κρήτης.
Aπόλλωνας. Ο Απόλλωνας τρεφόταν με νέκταρ και αμβροσία και έγινε τόσο όμορφος, που ο πατέρας του, ο Δίας, τον ονόμασε θεό του φωτός.
Ιέρειες Μέλισσες. Με το μέλι συνδέονται μύθοι σχετικά με ιέρειες που είχαν την ικανότητα να προφητεύουν, όπως η Πυθία, και οι Θρίες.
Αφροδίτη - Έρωτας- Μέλι. Ο Θεόκριτος στο γνωστό ποίημα του, μας λέει ότι ο Έρωτας θέλησε να κλέψει κηρήθρα με μέλι και οι μέλισσες για τιμωρία τον κέντρισαν, αναφερόμενος συμβολικά στις χαρές και τις πίκρες του έρωτα.
Τροφώνιος. Θεϊκό παιδί που τράφηκε με μέλι από νύμφες μέσα σε ιερή σπηλιά, όπου το δρόμο ως εκεί έδειξαν μέλισσες, οι λεγόμενες τροφωνιάδες. Ο Τροφώνιος ήταν μια προελληνική αγροτική θεότητα (θεός της βροχής και της βλάστησης) με θεραπευτικές και μαντικές ιδιότητες, με γονείς του τον Βάκχο και την Περσεφόνη, τον Απόλλωνα και την Επικάστη, τον Δία και την Ιοκάστη, τον Εργίνο και την Ιοκάστη (ανάλογα με την παραλλαγή του μύθου).


 Προϊστορία


Σε αυτή τη φάση της ιστορίας ο άνθρωπος υπήρξε κυνηγός και η τροφή ήταν αδιάρρηκτα δεμένη με τον τόπο που ζούσε. Σε βραχώδεις περιοχές οι μέλισσες εύκολα βρίσκαν καταφύγιο και έφτιαχναν τις φωλιές τους. Στις ίδιες αυτές περιοχές οι άνθρωποι ζωγράφισαν τη διαδικασία αυτού του εντυπωσιακού κυνηγιού. Κυνηγοί μελιού και όχι κυνηγοί "ζώου". Κυνηγοί δηλαδή τροφής χωρίς να θανατώνουν το ζώο που την παράγει και μάλιστα μιας πολύ γλυκιάς τροφής που όμοιας της δεν υπήρξε μέχρι την ανακάλυψη της ζάχαρης.Στην Ισπανία έχουμε τις πρωιμότερες απεικονίσεις συλλογής μελιού μέχρι τώρα και βρίσκονται σε μεσολιθικές σπηλαιογραφίες την 6η χιλιετία π. Χ. ,δείχνοντας ανθρώπους σε θέσεις συλλογής μελιού, ενώ γύρω τους πετούν μέλισσες.




 Μεσαίωνας


Στην εποχή του Μεσαίωνα η μελισσοκομία εξελίσσεται σε επαγγελματική βάση εκμεταλλευόμενη την αύξηση της ζήτησης μελιού και κεριού. Η πληθυσμιακή αύξηση και η σύνδεση του κεριού με τις θρησκευτικές και καθημερινές λειτουργίες αποτελούν την κινητήρια δύναμη.
Η μελισσοκομία αναπτύσσεται σε όλη την Ευρώπη και εμφανίζονται νέοι τύποι κυψελών με τη χρήση υλικών κατασκευής που αφθονούν στις κατά τόπους περιοχές.Οι αλχημιστές χρησιμοποιούν όλο και πιο πολύ μέλι στις συνταγές τους λόγω των ιδιοτήτων του σαν συστατικό ή ως συνδέσμου ανάμεσα σε αλχημιστικά υλικά.Οι χριστιανοί εντάσσουν το κερί στη λατρευτική τους πρακτική, ενώ είναι πάρα πολλές οι γραπτές αναφορές του μελιού και της μέλισσας στα εκκλησιαστικά κείμενα με χαρακτηριστικό παραλληλισμό της γλυκύτητας του  μελιού με το λόγο του Θεού.Στον υπόλοιπο κόσμο η πορεία της μελισσοκομίας είναι ανάλογη με αυτή της Ευρώπης. Για το Ισλάμ το μέλι αποτελεί θεραπευτικό τρόφιμο και στην Αραβική λογοτεχνία συναντάμε πολλές αναφορές στις μέλισσες. Η σχέση του ανθρώπου με τις μέλισσες αποτυπώνεται πολύ καλά στο κοράνι "... ο Κύριός σας εμπνεύστηκε τη μέλισσα. Την καθοδηγεί να πετά ανάμεσα στα βουνά και να παράγει από το στομάχι της το κερί και το μέλι, προσφέροντας με το ένα φως και με το άλλο θεραπεία... αναλογιστείτε την σχέση των μελισσών με τα φυτά, την αποστροφή τους προς τις ακαθαρσίες, την υποταγή τους προς τον αρχηγό και υπέροχα θα εκπλαγείτε..."


 Νεότερη εποχή
Στη νεότερη εποχή η πορεία της μελισσοκομίας σημαδεύτηκε από δύο "ανακαλύψεις" με αντικρουόμενη επιρροή στην ανάπτυξή της.
Η πρώτη "ανακάλυψη" είναι η γενικευμένη διάδοση της ζάχαρης, που μείωσε δραματικά τη χρήση του μελιού. Η μεταφορά της ήταν πιο εύκολη από αυτή του μελιού. Οι δυνατότητες παραγωγής τεράστιες. Στα φαρμακευτικά σκευάσματα η επικράτηση της ζάχαρης ήταν ολοκληρωτική.
Η άσκηση της μελισσοκομικής τέχνης περιορίστηκε κατά πολύ και το μόνο που κράτησε μονοπωλιακά μέχρι την ανακάλυψη της παραφίνης (από το πετρέλαιο) ήταν η παραγωγή κεριού.Η δεύτερη "ανακάλυψη" είναι η εφεύρεση της σύγχρονης κυψέλης με τα κινητά πλαίσια κηρηθρών.Μέχρι τότε για να εξαχθεί το μέλι από την κυψέλη έπρεπε να καταστραφεί η κηρήθρα που το φιλοξενούσε, γιατί η διαδικασία απαιτούσε σύνθλιψη της κηρήθρα Οι μέλισσες αναγκάζονταν να "χτίσουν" νέες κερήθρες εξ' αρχής σπαταλώντας άφθονο νέκταρ κάθε φορά. Με την καινούργια κυψέλη, το μέλι των κηρηθρών έβγαινε με φυγόκεντρο δύναμη σε ειδικά δοχεία (μελιτοεξαγωγείς) και οι κερήθρες επιστρέφονταν στην κυψέλη για να ξαναγεμίσουν με μέλι από τις μέλισσες. Με πιο λίγα μελίσσια οι μελισσοκόμοι τρυγούνε πολλαπλάσιες ποσότητες από αυτές που παρήγαγαν προ κυψέλης Langstroth.





Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2016

Η πρόπολη ως φυσικό αντιμικροβιακό

Με μια πιο ενδελεχή ματιά σε μια κυψέλη, εύκολα θα διαπιστώναμε πως οι μέλισσες χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη ουσία υπό μορφή επικάλυψης, σαν γενική μορφή προστασίας. Η ουσία αυτή λέγεται πρόπολη.

 

 

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι δημιουργούσαν διάφορες κατασκευές, προκειμένου να οχυρώσουν τις πόλεις, από την ενδεχόμενη εισβολή του εχθρού. Η τάφρος και τα υψηλά, απόρθητα τείχη ήταν κάποιες από τις πιο γνωστές αμυντικές κατασκευές.
Μια από της πηγές έμπνευσης για τους προγόνους μας αποτελούσε η μέλισσα, της οποίας οι 'αρχιτεκτονικές τεχνοτροπίες' συνιστούσαν σημείο αναφοράς. Η παρατήρηση της εκπληκτικής σε δομή και συνοχή κυψέλης, δεν αφήνει αμφιβολία ότι η φύση έχει προικίσει τη μέλισσα με εντυπωσιακά χαρίσματα.
Με μια πιο ενδελεχή ματιά σε μια κυψέλη, εύκολα θα διαπιστώναμε πως οι μέλισσες χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη ουσία υπό μορφή επικάλυψης, σαν γενική μορφή προστασίας. Η ουσία αυτή λέγεται πρόπολη ('προ της πόλεως' των μελισσών) και εξυπηρετεί το σκοπό να καλύπτει τα κενά της κυψέλης και παράλληλα να μειώνει κατά το δοκούν το μέγεθος της εισόδου της, περιορίζοντας έτσι την πρόσβαση του κρύου ή της έντονης ζέστης και φυσικά των 'εν δυνάμει' εχθρών της κυψέλης.
Η πρόπολη όμως, αποτελεί για τις μέλισσες και μια ασφαλιστική δικλείδα από τη δράση ιών και βακτηρίων, που πολύ εύκολα μπορούν να προσβάλλουν μια κοινότητα δεκάδων χιλιάδων μελισσών που ζουν σε ένα μελίσσι και μάλιστα σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.
Οι μέλισσες παράγουν αυτή την πολύτιμη ουσία από φυσικές ρητίνες, που συλλέγουν από διάφορα φυτά αλλά και από φλοιούς ορισμένων μεγάλων δέντρων (π.χ. λεύκες, καστανιές, βελανιδιές) και τις οποίες αναμιγνύουν με δικά τους εκκρίματα.
Υπολογίζεται πως ένα μελίσσι μπορεί να παράγει 100 έως 300 gr. πρόπολη τον χρόνο. Η πρόπολη χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική από το 3000 π.χ. στην Αίγυπτο, ενώ ο διάσημος ιατροφιλόσοφος Αβικέννας, στον 11ο αιώνα είχε παρατηρήσει ότι η πρόπολη δρα αποτελεσματικά στους τραυματισμούς από βέλη τόξων κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων!
Η πρόπολη εμπεριέχει 50 με 55% ρητίνες, 20 με 35% κερί (ένα μίγμα από πράσινο κερί φυτικής προέλευσης, και το προστιθέμενο κερί των μελισσών), 5 με 10% αιθέρια έλαια, γύρη, πάνω από 40 φλαβονοειδή, αλειφατικά οξέα, αρωματικές αλδεύδες, ένζυμα, αμινοξέα, σάκχαρα και βιταμίνες.
Ορισμένα συστατικά της όπως η χρυσίνη και η τοταρόλη, παρουσιάζουν δράση εφάμιλλη γνωστών αντιμικροβιακών φαρμάκων.
Χαρακτηριστική είναι η δράση της πρόπολης στα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας, καθώς και έναντι της Listeria monocytogenes, ενός ζωοπαθογόνου βακτηρίου υπεύθυνο για τροφολοιμώξεις. Αυτή ακριβώς η ιδιότητά της, θα μπορούσε να συνεπάγεται και χρήση της πρόπολης ως φυσικού συντηρητικού τροφίμων.
Παράλληλα, η πρόπολη εμφανίζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ από τα πλέον σημαντικά στοιχεία που προκύπτουν από κλινικές μελέτες είναι πως συστατικά της πρόπολης εμφανίζουν κυτταροτοξικότητα έναντι καρκινικών κυττάρων, την ίδια στιγμή που είναι αδρανή έναντι των φυσιολογικών.
Επιπρόσθετα, η φυσική αυτή ουσία, αποδεικνύεται αποτελεσματική εναντίον των επιθέσεων που δέχεται η επιδερμίδα μας από διάφορους παθογόνους μύκητες, μειώνοντας τους πληθυσμούς της Candida και του Microsporum.
Στην Ελλάδα υπάρχει εξαιρετική πρόπολη σε σύσταση και αξίες, εφάμιλλη κατά πολλούς ερευνητές της πρόπολης Βραζιλίας, που λόγω της ιδιαίτερης χλωρίδας, αποτελεί σημείο αναφοράς.

πηγη: http://www.iatronet.gr

Η πρόπολη ως φυσικό αντιμικροβιακό

Με μια πιο ενδελεχή ματιά σε μια κυψέλη, εύκολα θα διαπιστώναμε πως οι μέλισσες χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη ουσία υπό μορφή επικάλυψης, σαν γενική μορφή προστασίας. Η ουσία αυτή λέγεται πρόπολη.

 

 

Οι αρχαίοι μας πρόγονοι δημιουργούσαν διάφορες κατασκευές, προκειμένου να οχυρώσουν τις πόλεις, από την ενδεχόμενη εισβολή του εχθρού. Η τάφρος και τα υψηλά, απόρθητα τείχη ήταν κάποιες από τις πιο γνωστές αμυντικές κατασκευές.
Μια από της πηγές έμπνευσης για τους προγόνους μας αποτελούσε η μέλισσα, της οποίας οι 'αρχιτεκτονικές τεχνοτροπίες' συνιστούσαν σημείο αναφοράς. Η παρατήρηση της εκπληκτικής σε δομή και συνοχή κυψέλης, δεν αφήνει αμφιβολία ότι η φύση έχει προικίσει τη μέλισσα με εντυπωσιακά χαρίσματα.
Με μια πιο ενδελεχή ματιά σε μια κυψέλη, εύκολα θα διαπιστώναμε πως οι μέλισσες χρησιμοποιούν μια ιδιαίτερη ουσία υπό μορφή επικάλυψης, σαν γενική μορφή προστασίας. Η ουσία αυτή λέγεται πρόπολη ('προ της πόλεως' των μελισσών) και εξυπηρετεί το σκοπό να καλύπτει τα κενά της κυψέλης και παράλληλα να μειώνει κατά το δοκούν το μέγεθος της εισόδου της, περιορίζοντας έτσι την πρόσβαση του κρύου ή της έντονης ζέστης και φυσικά των 'εν δυνάμει' εχθρών της κυψέλης.
Η πρόπολη όμως, αποτελεί για τις μέλισσες και μια ασφαλιστική δικλείδα από τη δράση ιών και βακτηρίων, που πολύ εύκολα μπορούν να προσβάλλουν μια κοινότητα δεκάδων χιλιάδων μελισσών που ζουν σε ένα μελίσσι και μάλιστα σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.
Οι μέλισσες παράγουν αυτή την πολύτιμη ουσία από φυσικές ρητίνες, που συλλέγουν από διάφορα φυτά αλλά και από φλοιούς ορισμένων μεγάλων δέντρων (π.χ. λεύκες, καστανιές, βελανιδιές) και τις οποίες αναμιγνύουν με δικά τους εκκρίματα.
Υπολογίζεται πως ένα μελίσσι μπορεί να παράγει 100 έως 300 gr. πρόπολη τον χρόνο. Η πρόπολη χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική από το 3000 π.χ. στην Αίγυπτο, ενώ ο διάσημος ιατροφιλόσοφος Αβικέννας, στον 11ο αιώνα είχε παρατηρήσει ότι η πρόπολη δρα αποτελεσματικά στους τραυματισμούς από βέλη τόξων κατά τη διάρκεια πολεμικών επιχειρήσεων!
Η πρόπολη εμπεριέχει 50 με 55% ρητίνες, 20 με 35% κερί (ένα μίγμα από πράσινο κερί φυτικής προέλευσης, και το προστιθέμενο κερί των μελισσών), 5 με 10% αιθέρια έλαια, γύρη, πάνω από 40 φλαβονοειδή, αλειφατικά οξέα, αρωματικές αλδεύδες, ένζυμα, αμινοξέα, σάκχαρα και βιταμίνες.
Ορισμένα συστατικά της όπως η χρυσίνη και η τοταρόλη, παρουσιάζουν δράση εφάμιλλη γνωστών αντιμικροβιακών φαρμάκων.
Χαρακτηριστική είναι η δράση της πρόπολης στα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας, καθώς και έναντι της Listeria monocytogenes, ενός ζωοπαθογόνου βακτηρίου υπεύθυνο για τροφολοιμώξεις. Αυτή ακριβώς η ιδιότητά της, θα μπορούσε να συνεπάγεται και χρήση της πρόπολης ως φυσικού συντηρητικού τροφίμων.
Παράλληλα, η πρόπολη εμφανίζει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ από τα πλέον σημαντικά στοιχεία που προκύπτουν από κλινικές μελέτες είναι πως συστατικά της πρόπολης εμφανίζουν κυτταροτοξικότητα έναντι καρκινικών κυττάρων, την ίδια στιγμή που είναι αδρανή έναντι των φυσιολογικών.
Επιπρόσθετα, η φυσική αυτή ουσία, αποδεικνύεται αποτελεσματική εναντίον των επιθέσεων που δέχεται η επιδερμίδα μας από διάφορους παθογόνους μύκητες, μειώνοντας τους πληθυσμούς της Candida και του Microsporum.
Στην Ελλάδα υπάρχει εξαιρετική πρόπολη σε σύσταση και αξίες, εφάμιλλη κατά πολλούς ερευνητές της πρόπολης Βραζιλίας, που λόγω της ιδιαίτερης χλωρίδας, αποτελεί σημείο αναφοράς.

πηγη: http://www.iatronet.gr

Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2016

Τα νεα για τη Νοσεµίαση των µελισσών

Σοφία Γούναρη
Ερευνήτρια Γ’ Ινστ. Κτηνιατρικών Ερευνών Αθηνών, ΕΘΙΑΓΕ

Η Νοσεµίαση αποτελεί, παγκόσµια, την πιο κοινή ασθένεια των ακµαίων µελισσών. Ως αίτιο της ασθένειας αναφέρθηκε  το πρωτόζωο Nosema apis στις αρχές του 20ου αι. από τον Zander . Το 1995 αποµονώθηκε σε άρρωστες µέλισσες Apis cerana στην Κίνα και ταυτοποιήθηκε το Nosema cerenae , ενώ το 2005 ταυτόχρονα αναφέρθηκε προσβολή των µελισσών Apis mellifera από το  Nosema cerenae στην Ευρώπη – Ισπανία  και στη Ταϊβάν. Την ίδια χρονιά από τους ίδιους ερευνητές αναφέρθηκε η ύπαρξη του πρωτοζώου στη Γαλλία, Γερµανία και Σουηδία. Έτσι έγινε δεδοµένο ότι το Nosema cerenae µεταπήδησε µε κάποιο τρόπο από την ασιατική στην ευρωπαϊκή µέλισσα, χωρίς βέβαια να έχει γίνει ακόµη γνωστό το πότε.
Ανάλυση αποθηκευµένου υλικού έδειξε ότι το νέο πρωτόζωο υπήρχε στην Ευρώπη από το 1998 και ίσως στις ΕΠ πριν και από το 1990. Αυτή τη στιγµή το Nosema cerenae έχει αναγνωριστεί σε Βόρεια, Κεντρική κι Νότια Αµερική, Ευρώπη, Ασία και Αυστραλία, ενώ δεν έχει αναφερθεί από την Αφρική.  Η αποµόνωση του Nosema cerenae στην Ευρώπη και συγκεκριµένα στην Ισπανία συνδυάστηκε µε τις µεγάλες απώλειες µελισσιών που αναφέρθηκαν στη χώρα αυτή κατά τη διετία 2005-2006 και θεωρήθηκε υπεύθυνος παράγοντας για την εµφάνιση του Συνδρόµου Κατάρρευσης των Μελισσιών. Παρ’ όλα αυτά είναι ακόµη συζητήσιµο εάν η προσβολή των µελισσιών από το πρωτόζωο οδηγεί  τις µέλισσες στην εξαφάνιση ή αποτελεί έναν από τους παράγοντες που δρουν συνεργιστικά στην εµφάνιση του Συνδρόµου. Παθογένεια.
Τα σπόρια των N. Apis και N. cerenae δεν έχουν εµφανείς µορφολογικές διαφορές, κι αυτός προφανώς ήταν και ο βασικότερος λόγος της µη αποµόνωσής του δεύτερου για τόσα χρόνια.
Επίσης η παθογένεια του Nosema ceranae δεν µπορεί παρά να ακολουθεί την αντίστοιχη των πρωτόζωων. Έτσι η µόλυνση µιας µέλισσας γίνεται µε την κατανάλωση σπορίων του πρωτόζωου, κυρίως µέσω της τροφής ή του νερού.. Τα σπόρια στο στοµάχι της µέλισσας υπό την επίδραση των γαστρικών υγρών, προβάλλουν το πολικό τους νηµάτιο, προσβάλλοντας τα επιθηλιακά κύτταρα.
Στη συνέχεια το περιεχόµενο των σπορίων περνά στα επιθηλιακά κύτταρα, όπου τρέφονται έντονα και πολλαπλασιάζονται αγενώς σε µεγάλους αριθµούς και σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Σε 4-6 ηµέρες στο στοµάχι της µέλισσας µπορούν να µετρηθούν και 30 – 50 εκατ. σπόρια. Τα σπόρια αυτά απελευθερώνονται µέσα στο έντερο ή περνούν στο απευθυσµένο και αποµακρύνονται σε µεγάλους αριθµούς µε τα περιττώµατα της µέλισσας.
Η διασπορά των σπορίων µέσα στο µελίσσι γίνεται µε τη τροφάλλαξη, ενώ οι νεαρής ηλικίας µέλισσες προσβάλλονται όταν προσπαθούν να καθαρίσουν τη φωλιά από τα σκουπίδια, κοµµατάκια κεριού, συσσωµατώµατα γύρης. Τα σπόρια και οι βλαστικές µορφές του παθογόνου, υπάρχουν παντού µέσα στη κυψέλη, στις κηρήθρες, στην αποθηκευµένη γύρη και νέκταρ και όπου, κάτω από δύσκολες συνθήκες, οι µέλισσες αναγκάζονται να αφήσουν τα περιττώµατά τους. Ένα στοιχείο που διαφοροποιεί την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασµό των σπορίων του N. cerenae από το N. apis στη µέλισσα, είναι η αντοχή του πρώτου στις υψηλές θερµοκρασίες.
Έτσι παλαιότερες και νέες έρευνες δείχνουν ότι η ανώτερη θερµοκρασία επιβίωσης των σπορίων του N. apis είναι οι 37°C, ενώ ακόµη και στους 33°C το ποσοστό των µελισσών που νόσησαν, ύστερα από επιµόλυνση µε σπόρια του πρωτόζωου κυµάνθηκε στο 60%. Μάλιστα ένα ποσοστό µελισσών που διατηρήθηκαν στους 37°C αντιµετώπισαν τη µόλυνση και ανέκαµψαν.   Αντίθετα οι µέλισσες που µολύνθηκαν µε σπόρια του N. cerenae νόσησαν 100% και στους 33°C και στους 37°C.
Επίδραση της νοσεµίασης στο µελίσσι.
Η προσβολή των µελισσών από πρωτόζωα είναι γνωστό ότι προκαλεί µία σειρά µεταβολικών αλλαγών στον ξενιστή. Οι προσβεβληµένες µέλισσες έχουν χαµηλότερα επίπεδα πρωτεΐνης στο σώµα τους, γεγονός που επηρεάζει την ανάπτυξη και λειτουργία των υποφαρυγγικών αδένων.
Το γεγονός αυτό µε τη σειρά του έχει µία ακολουθία επιπτώσεων στη λειτουργία του µελισσιού. ƒ
Οι παραµάνες µέλισσες χάνουν την ικανότητα παραγωγής βασιλικού πολτού, εγκαταλείπουν το γόνο και τη βασίλισσα και γίνονται συλλέκτριες και πεθαίνουν γρήγορα. ƒ
Η βασίλισσα υποσιτίζεται, ένας αριθµός ωών πεθαίνει χωρίς να δώσει προνύµφες ƒ
Η βασίλισσα προσβάλλεται από τις εργάτριες, σταµατά να ωοτοκεί και πεθαίνει ή αντικαθίσταται σε λίγες εβδοµάδες ƒ
Οι νεαρές προνύµφες υποσιτίζονται επίσης και εξελίσσονται σε ακµαία άτοµα µε µικρό προσδόκιµο όριο επιβίωσης.
Η προσβολή επίσης ενεργοποιεί το σχηµατισµό λιπαρών οξέων στην αιµολέµφο, µειώνοντας και εκεί το επίπεδο των υδατανθράκων.
Από νεότερες έρευνες φαίνεται ότι το πρωτόζωο χρησιµοποιεί (καταναλώνει) υδατάνθρακες των επιθηλιακών κυττάρων του στοµαχιού του ξενιστή.
Οι υδατάνθρακες είναι βασική πηγή ενέργειας.
Ιδιαίτερα οι µέλισσες και δη οι συλλέκτριες πρέπει να διατηρούν υψηλό το ρυθµό του µεταβολισµού τους κατά την πτήση και για να το κάνουν αυτό θα πρέπει να έχουν διαθέσιµες πηγές ενέργειας (υδατάνθρακες)
Με δεδοµένο όµως ότι µε την προσβολή του µελισσιού από νοσεµίαση, οι συλλέκτριες είναι αυτές που έχουν το µεγαλύτερο φορτίο σπορίων των πρωτόζωων, η µείωση της διάρκειας ζωής αυτών είναι δεδοµένη. Ιδιαίτερα κατά το φθινόπωρο και την άνοιξη η µείωση αυτή φτάνει το 50% του χρόνου ζωής.
Αυτή η παλιά γνώση σε συνδυασµό µε την παρατήρηση των τελευταίων χρόνων, ότι η προσβολή από το Nosema cerenae, νέο παράσιτο για την Αpis mellifera, προκαλεί µεγαλύτερη θνησιµότητα στα µελίσσια , οδηγεί στη σκέψη ότι το νέο πρωτόζωο έχει µεγαλύτερη θνησιγενή δράση στις µέλισσες, πιθανόν µέσω του πιο έντονου ενεργειακού στρες που τις υποβάλλει και φυ- σικά επειδή είναι ένας νέος – άγνωστος εχθρός, που η µέλισσα δεν έχει βρει τρόπο να προσαρµόσει τον µεταβολισµό της ώστε να µπορεί να τον αντιµε- τωπίσει.
Έρευνα επάνω στη συγκεκριµένη υπόθεση, πραγµατικά έδειξε ότι η προσβολή των µελισσών από το Nosema cerenae προκαλεί στις µέλισσες διατροφική ανεπάρκεια, αυξάνει την όρεξη και την αίσθηση της πείνας. Στη προσπάθεια όµως να καταδειχθούν οι λόγοι της µείωσης της διάρκειας ζωής των προσβεβληµένων µελισσών, φάνηκε ότι αυτό συµβαίνει µόνο όταν αυτές οι µέλισσες δεν έλαβαν παραπάνω τροφή.
Πραγµατικά µέλισσες προσβεβληµένες από το Nosema cerenae, οι οποίες όµως είχαν στη διάθεσή όση τροφή ήθελαν, έζησαν όσο και οι υγιείς. Αυτό όµως δείχνει ότι η θνησιµότητα των προσβεβληµένων από το Nosema cerenae µελισσών οφείλεται κυρίως στη µείωση του ρυθµού µεταβολισµού τους και όχι σε κάποια άλλη παθογόνο δράση της προσβολής, µε δεδοµένο ότι επίσης µορφολογικά δεν παρουσιάζονται διαφορές µεταξύ των υγιών και των άρρωστων µελισσών, όπως συµβαίνει µε την προσβολή από το N. apis.
Με βάση τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι σε περιόδους έντονης ανάγκης ενέργειας, όπως κατά το χειµώνα (µελισσόσφαιρα) ή κατά την αποθήκευση µελιού (καλοκαιρινές ανθοφορίες) η επίδραση του παρασιτισµού ιδιαίτερα των συλλεκτριών ενός µελισσιού από το Nosema cerenae θα γίνεται περισσότερο κρίσιµη, καθώς το αίσθηµα της πείνας θα γίνεται πιο έντονο. Αυτό το αυξανόµενο αίσθηµα πείνας των συλλεκτριών µελισσών έχει επιπτώσεις όχι µόνο στην ατοµική συµπεριφορά των µελισσών αλλά και στην κοινωνική συµπεριφορά του σµήνους, όπως:
ƒ Αυξηµένη τροφάλλαξη, η οποία όµως οδηγεί στη µεγαλύτερη εξάπλωση της προσβολής µέσα στο µελίσσι ƒ
Περισσότερες και πιο «ριψοκίνδυνες» πτήσεις προς αναζήτηση τροφής. Η συγκεκριµένη συµπεριφορά µπορεί :
να αυξήσει τη µετάδοση της ασθένειας σε άλλα µελίσσια,
να αυξήσει τη τάση των µελισσιών για λεηλασία, αλλά και
να οδηγήσει στο θάνατο τις ήδη προσβεβληµένες και καταπονηµένες συλλέκτριες.
Το τελευταίο συνδυάζεται άµεσα µε το κυριότερο σύµπτωµα της προσβολής ενός µελισσιού από ασιατική νοσεµίαση, την έντονη µείωση του πληθυσµού χωρίς την παρουσία νεκρών µελισσών µέσα ή µπροστά στη κυψέλη.
Τέλος πρέπει να τονιστεί ότι στις µέλισσες, όπως και στα άλλα κοινωνικά έντοµα, η συχνότητα των πτήσεων συλλογής δεν καθορίζονται µόνο από τις ανάγκες της κοινωνίας αλλά και από το αίσθηµα πείνας των ίδιων των συλλεκτριών
Συµπτώµατα – Εποχική διακύµανση 
Απ’ ότι αναφέρθηκε παραπάνω αποδεικνύεται ότι αν και τα παθογόνα  N. apis και N. cerenae ανήκουν στα πρωτόζωα, η παθογένειά τους κατά τον παρασιτισµό τους στη µέλισσα διαφοροποιείται. Αναµενόµενο λοιπόν να διαφοροποιούνται και τα συµπτώµατα στο µελίσσι αλλά και η εποχική διακύµανση.
Έτσι η προσβολή του µελισσιού από το N. cerenae συνήθως γίνεται αντιληπτή από τον µελισσοκόµο σε προχωρηµένο στάδιο ή όταν επικρατήσουν δυσµενείς συνθήκες, όπως έλλειψη ή µικρής διάρκειας ανθοφορίες. Τότε το µελίσσι χάνει σε σύντοµο χρονικό διάστηµα ασυνήθιστα µεγάλο µέρος του πληθυσµού του, ενώ δεν εντοπίζονται νεκρές µέλισσες στον πυθµένα ή µπροστά στη κυψέλη.
Οι µέλισσες, όπως ήδη έχει αναφερθεί, µη µπορώντας να ικανοποιήσουν την αυξηµένη αίσθηση πείνας, που τους προκαλεί ο πολλαπλασιασµός των σπορίων του πρωτόζωου στο στοµάχι τους, πεθαίνουν µακριά από τη κυψέλη στη προσπάθειά τους να βρουν τροφή. Οι µέλισσες που µένουν στη κυψέλη δεν παρουσιάζουν τις χαρακτηριστικές της
νοσεµίασης διογκωµένες κοιλιές και τα φτερά σε µη κανονική θέση, ενώ συνήθως δεν γίνονται αντιληπτά και περιττώµατα µέσα ή επάνω κυψέλη, τουλάχιστον περισσότερο του φυσιολογικού.
Πριν όµως από αυτό το στάδιο θα µπορούσε ο µελισσοκόµος να εντοπίσει στα ύποπτα µελίσσια µία αδυναµία ανάπτυξης ή µία όχι ισόρροπη ανάπτυ-ξη γόνου και πληθυσµού. Στα µελίσσια που είναι προσβεβληµένα, όπως έχει παραπάνω αναφερθεί, µειώνεται η παραγωγή βασιλικού πολτού µε απο- τέλεσµα και η βασίλισσα υποσιτισµένη να περιορίζει την ωοτοκία της αλλά και ένα ποσοστό των προνυµφών να πεθαίνει.
Επίσης µέρος των προσβεβληµένων νεαρών σε ηλικία µελισσών δεν γίνονται παραµάνες, αλλά κατευθείαν συλλέκτριες, ορµώµενες από την ανάγκη τους να καλύψουν τις παραπάνω διατροφικές τους ανάγκες, εξαιτίας της προσβολής . Έτσι το µελίσσι µπορεί να συλλέγει µέλι αλλά δεν εκτρέφει γόνο, µε επακόλουθο µόλις η συγκεκριµένη ανθοφορία τελειώσει, το µελίσσι να καταρρεύσει, χάνοντας τον «κουρασµένο» πληθυσµό του.
Γίνεται αντιληπτό λοιπόν ότι στην περίπτωση της προσβολής των µελισσών από το N. cerenae δεν υπάρχει ακριβώς εποχική διακύµανση.  Υπάρχουν καλές και κακές συνθήκες συλλογής, υπάρχουν ανθοφορίες ή µελιτοφορίες που διαρκούν ή όχι και φυτά που δίνουν υψηλής θρεπτικής αξίας γύρη στις µέλισσες και άλλα που εξ αιτίας της παρατεταµένης ξηρασίας δεν µπορούν να παράξουν ούτε θρεπτική γύρη, αλλά ούτε νέκταρ µε υψηλό ποσοστό σακχάρων.
∆ιάγνωση
Με βάση τα στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω, και µε δεδοµένο ότι το N. cerenae είναι ένα καινούργιο παθογόνο για την µέλισσά µας, για το οποίο η έρευνα, όσον αφορά στη παθογένεια και στις επιπτώσεις που έχει στη φυσιολογία του µελισσιού, συνεχίζεται, ο µελισσοκόµος θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η µόνη αξιόπιστη διάγνωση µπορεί να γίνει σε εξειδικευµένο εργαστήριο, µε γενετικές µεθόδους.  Η εξέταση του περιεχόµενου των κοιλιών µελισσών σε µικροσκόπιο, µπορεί να δείξει σπόρια του πρωτόζωου, αλλά όχι το είδος N. apis ή N. cerenae.
Επισηµαίνεται για άλλη µια φορά ότι η δειγµατοληψία µελισσών αλλά και γόνου και η αποστολή τους σε εξειδικευµένο εργαστήριο, πρέπει να µπει στους συνήθεις µελισσοκοµικούς χειρισµούς του µελισσοκόµου. Ιδιαίτερα οι µέλισσες πρέπει να είναι ζωντανές και στη περίπτωση της νοσεµίασης, συλλέκτριες που γυρίζουν από το ταξίδι συλλογής, µε γύρη ή νέκταρ.
Αντιµετώπιση:
Βασικά στοιχεία της παθογένειας του Nosema cerenae, που καθορίζουν εν µέρει την προσπάθεια αντιµετώπισής του είναι :
ƒ Είναι καινούργιο παθογόνο για την A. mellifera ƒ
Τα σπόριά του αντέχουν και είναι ενεργά (πολλαπλασιάζονται) σε υψηλότερες θερµοκρασίες απ’ ότι τα αντίστοιχα του N. apis ƒ
Τα σπόριά του πολλαπλασιάζονται µε γρήγορους ρυθµούς και έτσι το παθογόνο φορτίο που σύντοµα µετά τη µόλυνση φέρει η µέλισσα είναι πολύ µεγάλο ƒ
Η επώαση της ασθένειας στο µελίσσι συνήθως δεν δίνει συµπτώµατα. Έτσι ο µελισσοκόµος το αντιλαµβάνεται µόνο όταν το ποσοστό προσβολής είναι πολύ υψηλό και το µελίσσι καταρρέει
ƒ Ακόµη και εάν παρατηρηθούν συµπτώµατα, όπως κάποιες νεκρές µέλισσες στην είσοδο, περιττώµατα, µέλισσες νωθρές ή συµπτώµατα στο γόνο, διάσπαρτος γόνος (νέκρωση ωών) ή νεκρές προνύµφες, είναι πιθανόν ανάλογα µε την εποχή να αποδοθούν σε άλλα αίτια, όπως δηλητηρίαση από εντοµοκτόνα, ανεπαρκής ανθοφορία, κ.α.  ƒ
Στις εργασίες που δηµοσιεύονται  αναφορικά µε την αποτελεσµατικότητα διαφόρων ουσιών στην αντιµετώπιση της ασθένειας, παρατηρούµε ότι υπάρχει µεγάλη διακύµανση στα ποσοστά επιτυχίας, όπως και στα ποσοστά  επιδείνωσης της ασθένειας στους µάρτυρες.
Αυτή η διακύµανση µας δείχνει ότι πέρα της ουσίας που δοκιµάζεται, σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ασθένειας παίζουν άλλοι φυσιολογικοί παράγοντες, όπως η διατροφή, που συνήθως είναι το µέσον µε το οποίο δίνεται η ουσία, και η ιδιαιτερότητα του κάθε µελισσιού, γενετικοί δηλαδή παράγοντες που δεν µπορούν να µετρηθούν
Ίσως το Nosema cerenae να µην µεταπηδούσε από την ασιατική στη ευρωπαϊκή µέλισσα,
ίσως να µην είχε τη δυνατότητα να δηµιουργήσει εξάρσεις της ασθένειας, που οδηγούν ένα µελίσσι στη κατάρρευση,
εάν η φύση µας και εµείς οι ίδιοι δεν βιώναµε περιόδους παρατεταµένης ανοµβρίας, υψηλές θερµοκρασίες, ήπιους χειµώνες εάν οι µέλισσές µας δεν ταλαιπωρούνταν από την αλλαγή του φυσιολογικού ρυθµού ανάπτυξης (συλλογή – ωοτοκία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους), µικρής διάρκειας ανθοφορίες, χαµηλής θρεπτικότητας γύρη, ασθενές ανοσοποιητικό σύστηµα εξ αιτίας της χρόνιας δηλητηρίασης από τη χρήση εντοµοκτόνων και αντιβιοτικών, εντός και εκτός κυψέλης
Όµως οι συνθήκες είναι δεδοµένες, η κλιµατική αλλαγή είναι εδώ και υπάρχει η πιθανότητα η µελισσοκοµία να κληθεί να αντιµετωπίσει την αύξηση της µολυσµατικής δράσης γνωστών ή και νέων παθογόνων, τα οποία µέχρι πρόσφατα περιορίζονταν από τη διακύµανση της θερµοκρασίας.  Γι’ αυτό και θα πρέπει να αντιµετωπίσουµε αυτό το νέο παθογόνο σαν µία ευκαιρία – πρόκληση για να επαναπροσδιορίσουµε τη σχέση µας µε τη µέλισσα.
Και πάντα σ’ αυτό το σηµείο η επωδός είναι:
οι ορθοί µελισσοκοµικοί χειρισµοί βοηθούν το µελίσσι να αντιµετωπίσει τους γνωστούς παθογόνους οργανισµούς, όπως επίσης του δίνει και τη δυνατότητα να αναπτύξει µηχανισµούς άµυνας απέναντι σε νέους
Ορθοί µελισσοκοµικοί χειρισµοί 
1. Γνώση της φυσιολογίας του µελισσιού. Το µελίσσι είναι ένας οργανι- σµός που κουράζεται, πεινάει, έχει προτιµήσεις και άποψη
2. Τα µελίσσια δεν πρέπει να µένουν άπραγα. Πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους έστω ελαφριές ανθοφορίες, ακόµη και την τροφή που τους δίνει ο µελισσοκόµος.Εάν δεν δουλεύουν αποσυντονίζονται, δεν αντιλαµβάνονται τα ερεθίσµατα, το άρρωστο γόνο, εγκαταλείπουν τη βασί- λισσα
3. Η καλύτερη τροφή για το µελίσσι είναι αυτή που παράγει το ίδιο, δηλαδή µέλι και γύρη. Είναι ξεχωριστές τροφές µε διαφορετικούς αποδέκτες, γι’ αυτό και δεν πρέπει να ανακατεύονται.
4. Ο µελισσοκόµος µπορεί και πρέπει να τροφοδοτεί τα µελίσσια του όταν το έχουν ανάγκη µε γύρη ή/και µέλι ή µέλι µε ζάχαρη (ζαχαροζύµαρο). Κάθε άλλη τροφή δηµιουργεί χρόνια υποσιτισµένες µέλισσες µε «πεσµένο» ανοσοποιητικό σύστηµα
5. Ιδιαίτερη προσοχή πλέον χρειάζεται στην ανάγκη των µελισσών σε υψηλής θρεπτικής αξίας γύρη. Φροντίδα ώστε η γύρη να µην τους λείπει ιδιαίτερα προς το τέλος του καλοκαιριού και την αρχή της άνοιξης
6. Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη ποιότητα της βασίλισσας, όχι όσον αφορά στη φυλή της (πρέπει να αποκλείονται εισαγωγές ξένου γενετικού υλικού), αλλά όσο αφορά στην ηλικία της (βασίλισσες 1-2 ετών) και στην ικανότητά της να κρατά σε συνοχή το σµήνος
7. Σφιχτή» ανάπτυξη των µελισσιών. Όχι χώροι ή πατώµατα που οι µέλισσες δεν µπορούν να δουλέψουν
8. Συχνή αντικατάσταση κηρηθρών. Το χτίσιµο είναι µέσα στη φυσιολογία του µελισσιού, το κερί έτσι κι αλλιώς το παράγουν και πρέπει να µπορούν να το χρησιµοποιήσουν. Από την άλλη η κηρήθρες του µελισσιού αποτελούν «αποθήκη» υπολειµµάτων φαρµάκων και παθογόνων σπορίων 9. Μέτρα µείωσης της παραπλάνησης.
10. Εξασφάλιση καθαρού νερού στις µέλισσες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
11. Ξεχειµώνιασµα των µελισσιών µε νεαρής ηλικίας µέλισσες
12. Φροντίδα ώστε τα µελίσσια να «ξεκουράζονται» έστω και για µικρό χρονικό διάστηµα το χειµώνα
13. Σωστή αντιµετώπιση του Βαρρόα, µε χειρισµούς και χαµηλής τοξικότητας χηµικές ουσίες. ∆ιερεύνηση της καταλληλότερης εποχής εφαρµογής ανά περιοχή και σύστηµα εκµετάλλευσης
Χρήση χηµικών σκευασµάτων στην αντιµετώπιση της νοσεµίασης
Με δεδοµένο ότι έµµεσα µεν, απόλυτα δε, δεν επιτρέπεται η χρήση αντιβιο- τικών στη µελισσοκοµία της Ε.Ε., τα τελευταία χρόνια έχουν δοκιµαστεί διάφορα σκευάσµατα ή/και φυσικά προϊόντα, στην αντιµετώπιση της νοσεµίασης.
Vita Feed Gold
Apimondia 2009 (Εργ. Μελισσοκοµί- ας, ΑΠΘ)
Εκχύλισµα του φυτού Beta vulgaris varaltissima
Σε σιρόπι 10gr/100ml, 5 ε- παναλήψεις
Api Herb
Beekeeping.org  a)Valobra, et al, Italy
b)Bessi & Nanetti, Italy (2) c)Nanetti, Italy (23) Apimondia 2009 Εργ. Μελισσοκοµίας, ΑΠΘ
Φυτικά εκχυλίσµατα Σε σιρόπι επί 3 εβδοµάδες
Thymol
1. Apidologie, 39 (2008)(12) 2. Pakistan J. of Biol. Sc. 8 (2005)  3. Apimondia 2009 (a)Εργ. Μελισσοκο- µίας, ΑΠΘ 4. Beekeeping.org  Bessi & Nanetti, Italy(2)
Κρυσταλλική θυµόλη Σε ζαχαροζύµαρο: 0,12 mg/gr Σιροπι:1gr/15 λίτρα
Protofil
Apiacta, 39 (2004) (4) Apimondia 2009 (Εργ. Μελισσοκοµί- ας, ΑΠΘ) Beekeeping.org Nanetti, Italy(16)
Φυτικά εκχυλίσµατα Σε ζαχαροζύµα- ρο:40ml/kg ή σι- ρόπι:20ml/lt2-4 φορές από250- 500ml/gr
Nozevit
Am. Bee Journal Nov. 2009
«φυτο-φαρµακευτικό» παρασκεύασµα
Σε σιρόπι: 200 ml µε 20 σταγόνες
Vetiver oil
Apidologie, 39 (2008)
Το λάδι του φυτού Chrysopogon zizani- oides
Σε ζαχαροζύµαρο: 1,2mg/ml
Resveratrol
Apidologie, 39 (2008)
Αντιοξειδωτική ουσία που παράγεται από τα φυτά σαν προστα- σία στα παθογόνα
Σε ζαχαροζύµαρο: 0.01mg/gr
Lysozyme
Apidologie, 39 (2008)  Ένζυµο µε βακτηριο- κτόνο δράση
Σε ζαχαροζύµαρο: 0,06 mg/gr
Nosestat
Apimondia 2009 Εργ. Μελισσοκοµί- ας, ΑΠΘ)  iodine, potassium iodide, formic acid
Σε σιρόπι: 5 ml/lt
Σκόρδο
Apimondia 2009 (Εργ. Μελισσοκοµί- ας, ΑΠΘ) Σε ζαχαροζύµαρο: 5 gr σκόνη/ κιλό ζυµαριού
Όλα τα παραπάνω σκευάσµατα ή ουσίες είχαν µικρή καλή δράση στο ποσοστό προσβολής των µελισσών από νοσεµίαση. Όµως ακόµη και στην περίπτωση των καλών ποσοστών, η δράση αυτή δεν ήταν σταθερή, καθώς επηρεαζόταν από την εποχή εφαρµογής, το µέσο µε το οποίο δινόταν, αλλά και µε το µελίσσι.
Σε κάποιες περιπτώσεις µάλιστα, οι µάρτυρες, τα µελίσσια στα οποία δεν έγινε εφαρµογής, αλλά απλώς ταΐστηκαν,  έδειξαν µείωση του ποσοστού προσβολής από νοσεµίαση, µεγαλύτερο ή τουλάχιστον ίσο µε τα µελίσσια στα οποία έγινε εφαρµογή.
Και αυτή η «συµπεριφορά» της ασθένειας, δηλαδή το να εξαφανίζεται από το µελίσσι χωρίς καµία επέµβαση, είναι που αφ’ ενός δυσκολεύει πολύ τους ερευνητές που ψάχνουν ένα αποτελεσµατικό σκεύασµα για τη νοσεµίαση, αφ’ ετέρου µας δείχνει πως υπάρχουν παράγοντες, που σχετίζονται µε το ανοσοποιητικό σύστηµα της κοινωνίας του µελισσιού, που καταστέλλουν την προσβολή και οι οποίοι πρέπει να διερευνηθούν.
Σε γενικές γραµµές όλοι οι ερευνητές που δοκίµασαν τα παραπάνω σκευάσµατα συµφωνούν ότι η Resveratrol και η θυµόλη στο σιρόπι έχει αρκετά καλά και σταθερά αποτελέσµατα στη µείωση του αριθµού των σπορίων του Nosema cerenae
Εν κατακλείδι θα πρέπει να γίνει συνείδηση των µελισσοκόµων ότι είναι πιο διαχρονικό, πρακτικό, οικονοµικό και δεοντολογικό να µεταχειρίζεσαι τα µελίσσια σου µε τέτοιο τρόπο ώστε να µπορούν να αξιοποιήσουν τους δικούς τους µηχανισµούς κατά των παθογόνων, παρά να τρέχει πίσω από κάθε έξαρση ή καινούργια ασθένεια, δοκιµάζοντας µε αµφίβολα αποτελέσµατα ότι κυκλοφορεί διεθνώς. Αυτή η συµπεριφορά το µόνο που καταφέρνει είναι να προάγει την παγκοσµιοποίηση των κακών…..
Πηγή: ∆ρ. Σοφία Γούναρη

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΜΑΣ

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Η λίστα ιστολογίων μου

ΜΕ ΤΙΜΗΣΑΝ